Παρασκευή 29 Απριλίου 2016

BookPorn



"Αναγνώστρια, τώρα διαβάζουμε το χαρακτήρα σου. Το σώμα σου υποβάλλεται σε μια συστηματική ανάγνωση από κανάλια πληροφόρησης που αφορούν την αφή, την όραση, την όσφρηση και δέχονται τις παρεμβολές των γευστικών θηλών. Ακόμη και η ακοή έχει το δικό της μερίδιο, έτσι όπως δίνει ιδιαίτερη σημασία στα βογκητά και τις μικρές κραυγές σου. Δεν είναι μόνο το σώμα σου αντικείμενο ανάγνωση: το σώμα σου μετράει μονάχα ως κομμάτι ενός συνόλου από σύνθετα στοιχεία που δεν είναι όλα ορατά ούτε όλα παρόντα, αλλά εκφράζονται με ορατά και άμεσα φαινόμενα: το συννέφιασμα των ματιών σου, το γέλιο σου, τα λόγια που λες, ο τρόπος που μαζεύεις και ξεμπλέκεις τα μαλλιά σου, ο τρόπος που παίρνεις μια πρωτοβουλία και ο τρόπος που υποχωρείς, κι όλα εκείνα τα σημάδια που βρίσκονται στα σύνορα ανάμεσα σ' εσένα και τις συνήθειες και τα ήθη και τη μνήμη και την προϊστορία και τη μόδα, όλοι οι κώδικες, όλα τα φτωχά αλφάβητα με τα οποία ένα ανθρώπινο πλάσμα νομίζει ότι διαβάζει ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα.
Στο μεταξύ, όμως, γίνεσαι κι εσύ, Αναγνώστη, αντικείμενο ανάγνωσης: η Αναγνώστρια επιθεωρεί τώρα το κορμί σου, με τον ίδιο τρόπο που ρίχνει μια ματιά στα περιεχόμενα ενός βιβλίου, το συμβουλεύεται σαν να την έπιασε μια ξαφνική και επίμονη περιέργεια, καθυστερεί, καθώς το ανακρίνει, και περιμένει μια βουβή απάντηση, λες και δεν την ενδιαφέρει μια μερική αυτοψία αλλά μονάχα μια ευρύτερη κατόπτευση του χώρου. Άλλωστε είναι προσηλωμένη σε αμελητέες λεπτομέρειες, ίσως σε κάποιες μικρές χαρακτηριστικές αδυναμίες, για παράδειγμα στο μήλο του Αδάμ που προεξέχει ή στον τρόπο που έχεις να βυθίζεις το κεφάλι στην κοιλότητα του λαιμού της, και τις χρησιμοποιεί για να δημιουργήσει μια κάποια απόσταση, μια κριτική επιφύλαξη ή μια σκερτσόζικη οικειότητα, άλλες φορές, πάλι, δίνει υπερβολική αξία σε μια λεπτομέρεια που ανακάλυψε τυχαία, όπως είναι το σχήμα του σαγονιού σου ή μια ιδιαίτερη δαγκωματιά σου στις πλάτες της, κι από αυτή της την ανακάλυψη εμψυχώνεται και διανύει (διανύεται μαζί) σελίδες και σελίδες από την αρχή ως το τέλος χωρίς να πηδήξει ούτε μια τελεία. Στο μεταξύ, ανάμεσα στην ικανοποίηση που νιώθεις με τον τρόπο της να σε διαβάζει και την κατά γράμμα αναφορά στη φυσική αντικειμενικότητά σου, παρεμβάλλεται μια αμφιβολία: ότι εκείνη δεν σε διαβάζει ενιαίο και αδιαίρετο, όπως είσαι, αλλά χρησιμοποιώντας σε, χρησιμοποιώντας κομμάτια σου αποκομμένα από το όλο πλαίσιο, για να κατασκευάσει έναν φαντασιακό παρτενέρ που μόνο εκείνη γνωρίζει στο μισοσκόταδο του υποσυνείδητου της, και ότι αυτό που τώρα αποκωδικοποιεί είναι ο ίδιος ο απόκρυφος επισκέπτης των ονείρων της και όχι εσύ.
Η ανάγνωση των κορμών τους που κάνουν οι εραστές (εκείνη της συγκέντρωσης του μυαλού και του σώματος που χρησιμοποιούν οι εραστές για να πάνε μαζί στο κρεβάτι) διαφοροποιείται από την ανάγνωση των γραμμένων σελίδων, γιατί είναι γραμμική. Παίρνει ως αφετηρία ένα οποιοδήποτε σημείο, ύστερα πετάγεται εδώ κι εκεί, επαναλαμβάνεται, γυρίζει πίσω, επιμένει, διακλαδώνεται σε παράλληλα και αντιφατικά μηνύματα, συγκλίνει και πάλι, αντιμετωπίζει δυσκολίες, γυρίζει σελίδα, βρίσκει πάλι την άκρη, χάνεται. Μπορεί, βέβαια, κάνεις ν' αναγνωρίσει μια κατεύθυνση, τη διαδρομή προς ένα τέρμα, γιατί τείνει σε μια κλιμάκωση, και μπροστά σ' αυτό το τέρμα εμφανίζονται επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μέτρα, επαναλήψεις διαφόρων μοτίβων. Είναι, όμως, αυτή η κλιμάκωση το τέρμα; Ή, μήπως, ο αγώνας δρόμου προς το τέρμα εμποδίζεται από μια άλλη τάση που πάει προς την αντίθετη κατεύθυνση, που θέλει ν' ανηφορίσει πάλι τις στιγμές, ν' ανακτήσει το χρόνο;
Αν επιχειρούσαμε να δώσουμε γραφικά αυτό το σύνολο, το κάθε επεισόδιο με την αιχμή του θα απαιτούσε ένα πρότυπο τριών διαστάσεων, ίσως και τεσσάρων, ίσως και κανένα πρότυπο, η κάθε εμπειρία είναι ανεπανάληπτη. Το χαρακτηριστικό που κάνει την ερωτική πράξη και την ανάγνωση να μοιάζουν μεταξύ τους είναι ότι στο εσωτερικό τους ανοίγονται χρόνοι και χώροι διαφορετικοί από το μετρήσιμο χρόνο και χώρο".

Ο Ίταλο Καλβίνο δημιούργησε ένα έργο τέχνης που τυπώθηκε σε πολλά αντίτυπα, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες για να τυπωθεί σε ακόμη περισσότερα αντίτυπα και προσφέρθηκε σε όλους μας για να κοσμεί τις βιβλιοθήκες μας. Το «Αν μια νύχτα του χειμώνα ένας ταξιδιώτης» είναι ιδιαίτερο βιβλίο για βιβλία με πρωταγωνιστές έναν Αναγνώστη και μια Αναγνώστρια που μπλέκονται στα περίεργα μονοπάτια της φαντασίας του συγγραφέα, η οποία δείχνει να μην έχει τέλος. Ένα βιβλίο που μπορεί να διαβαστεί πολλές φορές και κάθε φορά να είναι μια νέα ανάγνωση, μια νέα διαφορετική ιστορία καθώς αποτελείται από πολλές ιστορίες μαζί. Και κάθε φορά που θα μιλώ για τον Καλβίνο δεν θα ξεχνώ να υπενθυμίζω το δοκίμιό του "Γιατί να διαβάζουμε τους κλασικούς" που κάθε αναγνώστης που σέβεται τον εαυτό του θα πρέπει να το έχει διαβάσει. 

Κυριακή 24 Απριλίου 2016

Ένα ποίημα που ήθελε να το λένε διήγημα

Διηγήματα έστω

Όταν προ ετών απηύθυνα νερά απαρηγόρητα
σε οίκο εκδοτικό
ειλικρινώς μας ενδιαφέρει η γραφή σας είπε η υπεύθυνη
αλλά ξέρετε δεν κινείται η ποίηση.
Μήπως έχετε κάποιο πεζό, νουβέλα
ή μυθιστόρημα; Διηγήματα έστω.
Η ποίηση δεν κινείται.
Και όμως κινείται.

ανέτεινα ασυναίσθητα.
Δεν είχα υπόψη μου στατιστικά και ευπώλητα
μονάχα αποστολές των ποιητών με τα ταχυδρομεία
κι ακόμη τις αμέτρητες μποτίλιες
που αφήνουν κάθε βράδυ οι ναυαγοί
στου διαδικτύου τους ιστοτόπους,
αυτούς τους έστω τόπους
το ίδιο για μένα ακατανόητους
με αυτούς που όριζε ο μαθηματικός στον πίνακα
σε ένα μαύρο πουθενά
στη στερεομετρία.

Και όμως κινείται.
Υπερασπίστηκα ασυναίσθητα την ταπεινή μου τέχνη,
ασυναίσθητα της αφιέρωσα τις ιστορίες μου όλες.
Διηγήματα λοιπόν. Διηγήματα έστω.

Αργυροπούλου, Γιώτα (2009). Διηγήματα, Αθήνα: Μεταίχμιο.

Υ.Γ. Η ποιήτρια θα γελούσε μαζί μου αν με έβλεπε την ώρα που κατολογογραφούσα αυτό το βιβλίο. Ευτυχώς που πρέπει να ξεφυλλίζουμε για να βλέπουμε αν υπάρχουν εικόνες, πίνακες κτλ. Με παραπλάνησε ο τίτλος, αλλά αυτό το ποίημα της πρώτης σελίδας μου εξήγησε.  

Πέμπτη 21 Απριλίου 2016

Χρονομηχανή που οδηγεί στην εφηβεία


Το βιβλίο αυτό το κέρδισα από το καλοσχεδιασμένο site Dreamers & Co. που ανεβάζει ενδιαφέροντα βιβλιοφιλικά άρθρα και κριτικές βιβλίων με εξαιρετικές φωτογραφίες που τα κάνει να μοιάζουν περισσότερο λαχταριστά. Η ομάδα αυτή κάνει πολύ καλή δουλειά κι εύχομαι να τη συνεχίσει. 
Το προηγούμενο βιβλίο του J. Green δεν το είχα διαβάσει αν και είχαν περάσει πολλά αντίτυπα από τα χέρια μου, καθώς εκείνο τον καιρό εργαζόμουν σε ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο. Πριν μερικούς μήνες έτυχε να δω την ταινία. Παραδέχομαι ότι ήταν γλυκανάλατη αλλά στο γυναικείο φύλο ενίοτε μας αρέσει να βλέπουμε τέτοιες ταινίες, τι να κάνουμε τώρα, πόσο batman να αντέξει να δει μια γυναίκα. Οπότε, ευχαρίστως θα διάβαζα το επόμενο βιβλίο του. Εξάλλου είναι και αυτό το εξώφυλλο. Ναι, είμαι από αυτούς που δελεάζομαι από το περιτύλιγμα. Κι ομολογώ ότι δεν το περίμενα από τις εκδόσεις Λιβάνη. Οι εποχές αλλάζουν κι οι εκδοτικοί οίκοι οφείλουν να ακολουθούν τις νέες τάσεις και αισθητικά.
Λίγες μέρες αφότου έλαβα το συγχαρητήριο email που με ενημέρωνε ότι ήμουν η νικήτρια του διαγωνισμού, με πλησίασε στη βιβλιοθήκη μια πελαγωμένη μαμά που είχε κρεμασμένο στο αφτί το κινητό της με το οποίο μιλούσε με την κόρη της που της έλεγε να με ρωτήσει αν έχουμε το Paper towns. Γέλασα λέγοντάς της ότι είναι πολύ καινούριο βιβλίο και θα ήταν απίθανο να το είχαμε. Σχεδόν απολογητικά μου είπε ότι το έχουν διαβάσει οι φίλες της στο σχολείο και έχει δημιουργηθεί συζήτηση, οπότε το ήθελε κι εκείνη (κοίτα να δεις που δημιουργούνται συζητήσεις στα θρανία και στα προαύλια αναφορικά με ένα βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, τέλειο).
Με αυτά και με εκείνα, έφτασαν οι Χάρτινες πόλεις στα χέρια μου και ξεκίνησα την ανάγνωση γελώντας μαζί μου από την αρχή έως το τέλος, καθώς σκεφτόμουν όλα τα παραπάνω. Μεγάλωσες πολύ για να διαβάζεις εφηβικά αναγνώσματα, μου ψιθύριζα.
Κι όμως, απόλαυσα την ανάγνωση του κι ας γελούσα με τον εαυτό μου. Άφησα τον Κουέντιν, τη Μάργκο και την παρέα τους να με ξεναγήσουν στη σχολική τους ζωή, στις περιπέτειες, στα ταξίδια και στους αθώους έρωτες. Κι είναι ακόμη και κάτι άλλο, ότι όλη η ιστορία εκτυλίσσεται στη Φλόριντα και συγκεκριμένα στους δρόμους του Ορλάντο. Τι σύμπτωση που σε αυτή την τόσο ωραία λυκειακή ηλικία είχε τύχη να βρεθώ κι εγώ εκεί και να ζήσω τη δική μου περιπέτεια.
Εφηβικό ανάγνωσμα λοιπόν, που ποιος δεν θέλει να μπει τώρα σε μια χρονομηχανή και να βρεθεί πάλι σε αυτήν την ηλικία και σε όλα εκείνα τα σημαντικά προβλήματα που μας απασχολούσαν τότε. Σαν μια χρονομηχανή ήταν η ανάγνωση και συνεχίζω να γελάω ακόμη και τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές.

Τρίτη 12 Απριλίου 2016

Δουλεύοντας


Κι εκεί που σκέφτομαι ότι όλο αυτό δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, καθώς θα τελειώσει σε λίγο καιρό και καθώς όλη η δουλειά, ο τόσος κόπος, θα χαθεί, ανοίγω το βιβλίο των επισκεπτών και διαβάζω τις παραπάνω λέξεις
Τα βιβλία, λέει η μαθήτρια τρίτης γυμνασίου, είναι σαν τις μελισσούλες σε κάθε λουλούδι την άνοιξη. Μπορούμε να φάμε πολλές ώρες αναλύοντας τις αυθόρμητες προτάσεις ενός παιδιού. Γνώσεις-Βιβλία-Λουλούδια-Άνοιξη κι ένα Ευχαριστώ που άκουσα από όλους τους μαθητές που συμμετείχαν στην προσπάθειά μου να τους δείξω πώς λειτουργεί μια βιβλιοθήκη, από όλους εκείνους που τους έδωσα το βιβλίο που έψαχναν ή κάτι που δεν ήξεραν.

Τετάρτη 6 Απριλίου 2016

Μια ανέλπιστη επιτυχία


Δεν συνηθίζω να διαβάζω βιβλία που βρίσκονται στα ευπώλητα ή που δημιουργείται πολύς ντόρος γύρω από αυτά αλλά καμιά φορά, τολμώ να παραδεχτώ, ότι δελεάζομαι. Εκδόσεις Αντίποδες, ένας νέος εκδοτικός οίκος που τον έμαθα εξαιτίας του πολυσυζητημένου βιβλίου Γκιακ, το δεύτερο βιβλίο που εξέδωσαν, που κοσμεί τώρα πια τη βιβλιοθήκη μου. Ξεφυλλίζοντας το site του εκδοτικού οίκου βλέπω πως έχει μια ιδιαίτερη αισθητική και ξεκινά τη λειτουργία του εκδίδοντας ενδιαφέροντες τίτλους. Η έκδοση του Γκιακ τους έχει ανέλπιστα δικαιώσει καθώς το βιβλίο βρίσκεται ήδη στην 12η χιλιάδα. Μάλιστα εξαιτίας της μεγάλης επιτυχίας σκέφτηκαν να το γιορτάσουν εκδίδοντας το βιβλίο σε συλλεκτική έκδοση με διαφορετικό χρώμα εξωφύλλου, που κι αυτά εξαντλήθηκαν. 
Έχοντας όλα αυτά στο μυαλό μου και καθώς βρισκόμουν στην Πολιτεία αναζητώντας βιβλία προς αγορά, άρπαξα ένα αντίτυπο από τη μεγάλη ντάνα. Και κάπως έτσι ξεκίνησε το ταξίδι. Από τις πρώτες λέξεις εγκλωβίστηκα στις σελίδες των διηγημάτων του. Λέξεις γραμμένες σε μια ιδιαίτερη ελληνική που δεν έχει συνηθίσει το μάτι να διαβάζει, ούτε το αφτί να ακούει εδώ που τα λέμε. Αλλά η αφήγηση σε αυτήν ακριβώς την (ά)γνωστη γλώσσα είναι που κάνει το βιβλίο να ξεχωρίζει. Βοηθάει στο να μεταφερθείς άμεσα στην ελληνική επαρχία του μακρινού 1920. Οχτώ ιστορίες και μια παρολογή (την οποία και προσπέρασα) με κοινό θέμα τον πόλεμο, τον μικρασιατικό. Δυνατές ιστορίες (όπως δυνατός είναι και ο πόλεμος), που όπως σε όλα τα καλά διηγήματα, τελειώνουν εκεί ακριβώς που πρέπει, ώστε να μην έχουν προλάβει να σε κουράσουν. Δεν διαβάζεται μονοκοπανιά. Με το που τελείωνε το ένα διήγημα ήθελε χρόνο το μυαλό να χωνέψει την ιστορία για να δεχτεί την επόμενη. Κι όπως και τα διηγήματα έτσι και το βιβλίο συγκέντρωνε τόσα όσα ακριβώς έπρεπε πριν αρχίσει ο αναγνώστης να δυσανασχετεί με τη βία του πολέμου ή με την ανάγνωση των κουτσουρεμένων ελληνικών.
Ό,τι και να γράψω μάλλον το ντόρο γύρω από το βιβλίο θα ενισχύσω παρά το ίδιο το βιβλίο θα περιγράψω. Οι ίδιες οι λέξεις του θα τα καταφέρουν καλύτερα:

"Μια μέρα το χειμώνα του εικοσιτέσσερο, έκοβα πασσάλια για το φράχτη, θυμάμαι κι έρχεται η Ρίνα, γκαστρωμένη στον Γιάννη, και μου λέει ήρθανε πρόσφυγες στο χωριό κι είπε ο πρόεδρος να μαζευτείτε οι άντρες όσοι μπορείτε να πάτε να τους διώξετε, γιατί άμα 'ρθούνε δώθε θα μας πάρουνε τα κτήματα. Τ' ακούω κι εγώ και γίνομαι πυρ. Πήγαμε κείθε και τους καταστρέψαμε, ρε Γούσια, το καταλαβαίνεις; Τόσο αγριεμένο δεν τον είχα ξαναδεί τον Κυριάκο. Πήγαμε κείθε, μου λέει, κι είχανε παλάτια και γυρνάγανε οι άνθρωποι με κουστούμια και φορέματα, κι άμα γυρίσαμε μεις πίσω στο χωριό, τα κορίτσια μας τα βρήκαμε ακόμα με τα σιγκούνια. Τους αναστατώσαμε, τους κάναμε ζημιά, και τώρα που πέσανε στην ανάγκη μας τους κλωτσάγαμε σαν τα πατσαβούρια." 

Να ευχηθώ στον εκδοτικό οίκο καλή αρχή και να συνεχίσει την έκδοση ιδιαίτερων κειμένων που θα αγγίζουν ή θα ξεπερνούν την επιτυχία του βιβλίου του Δημοσθένη Παπαμάρκου.