Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2017

Συναρπαστικά βιβλία για συναρπαστικές ημέρες


Τις ημέρες των εορτών καλό είναι να τις περνάμε με αγαπημένα πρόσωπα, καλύτερο όμως είναι να μας συντροφεύουν ωραία βιβλία, άριστο ο συνδυασμός αυτών των δύο (το καλό φαγητό και ο πολύς ύπνος εξυπακούονται). Φέτος τα Χριστούγεννα με βρήκαν να κρατώ στα χέρια μου ένα μυθιστόρημα αγωνίας, περισσότερο θρίλερ θα το χαρακτήριζα και όχι αστυνομικό καθώς ξεφεύγει από τις κλασικές υποθέσεις των αστυνομικών μυθιστορημάτων. Εξαρχής γνωρίζουμε το δολοφόνο, τους συνεργάτες, τα κίνητρα. Μένει να μάθουμε αν θα τη σκαπουλάρουν, αν η αστυνομία θα τους εντοπίσει και καθώς ούτε η αστυνομία τελικά εμπλέκεται πολύ στην υπόθεση, μένει να μάθουμε αν οι πρωταγωνιστές θα καταφέρουν να επιβιώσουν στον κόσμο που οδηγήθηκαν. Το Out της Νατσούο Κιρίνο από τις εκδόσεις Μεταίχμιο είναι σίγουρα ένα ξεχωριστό βιβλίο που δεν πρόκειται να απογοητεύσει όσους αγαπούν να διαβάζουν τέτοιου είδους λογοτεχνικά βιβλία.

Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017

Αποκλειστικά για βιβλιόφιλους ή βιβλιομανείς


Σταματώ όποια ανάγνωση έχω ξεκινήσει, αφήνω όλα τα βιβλία στην άκρη, δανεισμένα ή αγορασμένα από καιρό, γιατί το βιβλίο που είχα προπαραγγείλει επιτέλους έφτασε και στο δικό μας μικρό μέρος. Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που παραγγέλνω ένα βιβλίο πριν ακόμη κυκλοφορήσει, φαντάσου πόσο πολύ ήθελα να το διαβάσω. Μα πρόκειται για την πιο αγαπημένη κατηγορία, εκείνη που μιλά για την απόλαυσή μας, το κοινό μας πάθος. Γιατί όλοι όσοι απολαμβάνουμε να διαβάζουμε, δεν είμαστε πολλοί σε αυτή τη χώρα αλλά είμαστε αρκετά εθισμένοι, μας αρέσουν τα βιβλία που μιλούν για αυτό ακριβώς το θέμα. Πες το και διαστροφή. Η διαστροφή του εθισμένου στην ανάγνωση.

Σάββατο 25 Νοεμβρίου 2017

Περί τέχνης ο λόγος… λόγω τέχνης ή απλώς… Λογοτέχνης!

Τα καλά βιβλία είναι για να τα μοιραζόμαστε το ίδιο και ο ενθουσιασμός της ανάγνωσης. Μια φίλη αγαπημένη διάβασε δύο βιβλία που της έδωσε μια δική της φίλη αγαπημένη. Βιβλία που επί δύο χρόνια κρατούσε στα ράφια της. Αχ αυτή η παρεξηγημένη αστυνομική λογοτεχνία που πολλοί αρνούνται να πιστέψουν ότι κρύβει διαμαντάκια.

Γράφει η Μ. Ν.

Τετάρτη 22 Νοεμβρίου 2017

Επιτραπέζια για τη βιβλιοθήκη σου


Η Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος ανάρτησε πρόσφατα τις καινούριες προσκτήσεις σε επιτραπέζια παιχνίδια. Κατευθείαν σκέφτηκα ράφια δίπλα σε βιβλία γεμάτα όλα τα επιτραπέζια που κυκλοφορούν, τα οποία δεν είναι και λίγα. Και μετά σκέφτηκα ότι πράγματι τα επιτραπέζια ταιριάζουν σε μια βιβλιοθήκη, γι' αυτό το λόγο μάλλον αρέσουν τόσο και σε εμένα. Κι έτσι κάπως οδηγήθηκα στο να θέλω να αφιερώσω αναρτήσεις με παρουσιάσεις των επιτραπέζιών μου. Και πρώτα από όλα θα σας παρουσιάσω ένα από τα πιο ωραία επιτραπέζια που διαθέτει η συλλογή μου. Ειδικά τώρα που ο καιρός κρύωσε, το να παίζεις επιτραπέζια σε ένα ζεστό σπίτι με όλη μαζί την οικογένεια ή με τους καλούς σου φίλους παρέα πίνοντας ένα ζεστό κρασί, είναι ό,τι καλύτερο. Αξίζει να το δοκιμάσετε.

Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2017

Για τον Βασίλη Κρεμμυδά


Ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο πριν ακριβώς μια εβδομάδα, αφήνοντας ευτυχώς πίσω του πολλά βιβλία, ιστορικά κυρίως, αλλά και αυτοβιογραφικά ακόμη και κάποια παιδικά. Αναμφισβήτητα άφησε σπουδαίο ιστορικό έργο. Έφυγε με ένα μυαλό ακμαίο και δύο κατεστραμμένους πνεύμονες.

Παρασκευή 17 Νοεμβρίου 2017

Παραμυθένιο βιβλιοβιβλίο


Ένα βιβλίο από εκείνα που αγαπώ να διαβάζω. Σίγουρα βιβλιοβιβλίο, σίγουρα παραμυθένιο, σίγουρα με μπόλικη δόση φαντασίας. Όλα αυτά μαζί βρίσκονται σε αυτό το βιβλίο τσέπης που εκδόθηκε το 2007 από τις κλασικές εκδόσεις Bell που ανάμεσα στα εκατοντάδες βιβλία που έχουν εκδώσει, βρίσκει κανείς διαμαντάκια και μάλιστα σε πολύ προσιτή τιμή, μου κόστισε μόλις 1,70! 

Κυριακή 12 Νοεμβρίου 2017

Η βιβλιοθήκη μόλις είχε ανοίξει


Πριν ένα χρόνο η Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Πατρών προκήρυξε έναν αξιοζήλευτο διαγωνισμό στον οποίο μπορούσαν να συμμετάσχουν τα μέλη της ακαδημαϊκής της κοινότητας, εκείνοι οι τυχεροί που σπούδασαν στην όμορφη αυτή φοιτητούπολη. Ο διαγωνισμός αφορούσε τη συγγραφή μικροαφηγήματος με έναν και μόνο συγγραφικό όρο, να ξεκινάει με την πρόταση: «Η βιβλιοθήκη μόλις είχε ανοίξει...»
Μα ποιος την σκέφτηκε αυτήν την ωραία ιδέα;

Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 2017

Ο κόσμος του βιβλίου, μιας συγγραφέας απαντάει


Για πρώτη φορά μου δόθηκε η ευκαιρία να διαβάσω ένα βιβλίο που θα κατέτασσα στα αμιγώς βιβλία αισθηματικής λογοτεχνίας. Μια κατηγορία που το μεγαλύτερο μέρος του αναγνωστικού κοινού προτιμά να διαβάζει και πολύ συγγραφείς θέλουν να γράφουν γι' αυτό. Είναι γιατί μάλλον ο έρωτας, όπως λέει και η ίδια συγγραφέας, Όλγα Λιάρατζη, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Το Όταν δάκρυσε ο Βόσπορος εκδόθηκε το 2016 από τις εκδόσεις Πηγή και σε λίγους μήνες επανεκδόθηκε. Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας ζουν στην Πόλη και είναι μέρος όλων των πολέμων και ταραχών που διαδραματίστηκαν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Πολεμούν, ερωτεύονται αλλά προπαντός επιβιώνουν σε όποια δραματική κατάσταση τους επιφυλάσσει η μοίρα. Λυτή γραφή, ευκολοδιάβαστη υπόθεση που σε παρασύρει σε ένα διαφορετικό από την καθημερινότητα σου κόσμου.
Η βορειοελλαδίτισσα συγγραφέας είναι πτυχιούχος του Τμήματος Αρχαιολογίας και Τέχνης του ΑΠΘ και εργάστηκε ως φιλόλογος. Είχα την τύχη να επικοινωνήσω μαζί της και να μου απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις μου... 

Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017

Δώρα για εφήβους #not


Τα graphic novels κερδίζουν συνεχώς ράφια στα βιβλιοπωλεία καθώς αυξάνονται οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι που ασχολούνται με την έκδοσή τους αλλά και το αναγνωστικό τους κοινό, κερδίζοντας περισσότερο μικρότερες ηλικίες, που μόνο θετικά μπορώ να το αξιολογήσω αυτό. Άλλωστε δεν μπορώ να ξεχάσω το πάθος που είχα για τα κόμικς ακόμη και πριν γίνω φανατική αναγνώστρια βιβλίων. Μπορεί ακόμη κι αυτά να ήταν η αιτία για το ταξίδι μου στο μαγικό κόσμο των βιβλίων. Κόμικς και graphic novels έχουν τόσο ομοιότητες όσο και διαφορές.

Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2017

Περί αρχείων λόγος


Πολύς λόγος γίνεται τώρα τελευταία για τις βιβλιοθήκες και τη βιβλιοθηκονομία. Κι είναι, αν μη τι άλλο, καλό αυτό. Να ακούγεται αυτή η επιστήμη η παραμελημένη, η χωρίς αναγνώριση. Κάτι η δημοσιότητα από τη μετακόμιση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στο νέο της κτίριο, κάτι οι δράσεις των κατά τόπων δημοσίων βιβλιοθηκών, κάτι οι δημοσιογράφοι που συντάσσουν σχετικά κείμενα σε εφημερίδες, κάτι ο μυστηριώδης Καλλίμαχος της "Αυγής", κοντεύει η ειδικότητα να πετάξει τις αράχνες από πάνω της, επιτέλους να αποκτήσει τη χρησιμότητα που της πρέπει κι ας είναι μόνο στα λόγια για αρχή. Οι βιβλιοθήκες να αποκτήσουν θέση στις καρδιές μας και στην καθημερινότητά μας, να επιζητούμε την ύπαρξή τους μα και τη σωστή λειτουργία τους που θα έρθει από την απαραίτητη χρηματοδότησή τους.

Για την αρχειονομία όμως δεν γίνεται πολύ κουβέντα. Είναι που και τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) δεν ζητούν τη δημοσιότητα πολύ, είναι και που ο ρόλος τους αναγκαστικά είναι μακριά από τα φώτα, καθώς ενδιαφέρει μικρότερη μερίδα πληθυσμού. Έχει όμως και αυτή η επιστήμη τη μαγεία της, τόσο ίδια αλλά ταυτόχρονα τόσο διαφορετική από τη βιβλιοθηκονομία. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να τις ονομάσουμε "Επιστήμες της Πληροφορίας" ή "της Πληροφόρησης" ή "Πολιτισμικές Μονάδες" ή κάπως αλλιώς, αλλά μπορούμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Όπως οι βιβλιοθήκες χρειάζονται τους βιβλιοθηκονόμους τους, έτσι και τα αρχεία χρειάζονται τους αρχειονόμους τους. Φυσικά κάθε υπηρεσία χρειάζεται πλήθος ειδικοτήτων για να λειτουργεί σωστά, και στην περίπτωση εδώ άκρως απαραίτητοι είναι και οι Ιστορικοί, οι Πληροφορικοί μα και οι Συντηρητές Έργων Τέχνης, κι αυτοί οι τελευταίοι πάντα χρειάζονται, καμιά φορά θαρρώ πως χρειάζονται περισσότερο από εμένα. Γιατί είναι το χαρτί ευάλωτο, ευαίσθητο και ορισμένες φορές νιώθω ότι εξαφανίζεται στα χέρια μου, λιώνει και χάνεται. Σκορπίζουν τα γράμματα, γίνονται σκόνη κι αέρας και νιώθω μια ματαιότητα.

Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου 2017

Της Αρλέτας (1945-2017)

Η δυσάρεστη είδηση της 8 Αυγούστου για το θάνατο της Αρλέτας μου έφερε και μία πληροφορία που δεν γνώριζα. Έμαθα για το ένα και μοναδικό βιβλίο που εξέδωσε αυτή η τραγουδίστρια με την αέρινη φωνή που συντρόφευε τα μουσικά ακούσματα της εφηβείας μας αλλά και της μετέπειτα ζωής μας. Αυτό το ένα βιβλίο της ήθελα να το έχω στη βιβλιοθήκη μου, σαν φόρο τιμής. Να το ανοίγω όταν θέλω να ακούω τη φωνή της. Κι είναι μια πολύ όμορφη έκδοση από τις εκδόσεις Καστανιώτη που την έχει επιμεληθεί εξολοκλήρου η αγαπημένη τραγουδίστρια. Ήταν μια σκέτη έκπληξη το βιβλίο της. Χορταστική ποιητική συλλογή 129 σελίδων. Έργο τέχνης καθώς εκτός από τα τόσο δικά της ποιήματα περιλαμβάνει και δικά της σκίτσα. Εξάλλου η Αρλέτα είχε αποφοιτήσει από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στην οποία σπούδασε φαίνεται όλες τις τέχνες. Νιώθω σαν να ομόρφυνε λίγο περισσότερο η βιβλιοθήκη μου. Σπανίζουν βιβλία με τόσα χρώματα και με τόση τέχνη μαζεμένη μέσα στις σελίδες τους. Έχει ακόμη και ήχο, φρόντισε να αφήσει μέσα εκεί μερικά από τα τραγούδια της. Για τον αναγνώστη που έφτασε ως εκεί εξαιτίας της αγάπης του για τη μουσική της. Μα θα είναι πάντα στο μυαλό μας τα τραγούδια της. Και η παρουσία της. Τώρα και τα σκίτσα της μα και οι στίχοι της. 

Μου διώξανε τα παραμύθια μου.
Ήτανε λέει αναρχικά.
Ήτανε λέει αντικοινωνικά.
Ήτανε λέει ουτοπικά.
Μου διώξανε τα παραμύθια μου.
Κι αντί γι' αυτά μου δώσανε
ένα πουγγί με γνώση
και με λίρες, να το χειριστώ,
να γίνω μέλος χρήσιμο κι εγώ.
Άνοιξα το πουγγί. Και ευθύς 
πετάχτηκε ένας ανέραστος
ένας αλαζών, ένας γλοιώδης
ένας απατεών,
ένας πορνοβοσκός,
ένας φονιάς ψυχών.
Και άρχισαν τα μαθήματα.
Στα πόσα να πυροβολώ,
στα πόσα να υποχωρώ,
πόσα να κλέβω, πόσο να πουλώ.
Έγινα λίγο λίγο χρήσιμη κι εγώ.
Μα κάπου ακόμα μέσα μου από
το βύθισμά μου, μέσα από
τη χρησιμότητά μου, μέσα από 
τη ζάλη μου, με κοροϊδεύουνε
τα προδομένα παραμύθια μου.
Γεμάτα σκόνη κάπου
ξεχασμένα, ζούνε αληθινά -
χωρίς εμένα.

Αρλέτα (1997). Από πού πάνε για την άνοιξη;, Αθήνα: Καστανιώτης.

Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2017

Τετράδια ονείρων


Για εμάς που αγαπούμε τον ύπνο, ο κόσμος των ονείρων είναι μια εξαιρετική διέξοδος από την πραγματικότητα, βέβαια μετά την ανάγνωση. Ό,τι κι αν συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ημέρας, όσο δυσάρεστο κι αν αυτό είναι, έρχεται η νύχτα να σε οδηγήσει στο όνειρο. Ακόμη κι αν είναι εφιάλτης, έχεις την τύχη να ξυπνήσεις. Λυπάμαι τους ανθρώπους που όταν ξυπνούν δεν έχουν τίποτα να αφηγηθούν από την ονειρική ζωή, πως γίνεται να ξεχνούν όλα αυτά τα απίθανα που έζησαν κοιμώμενοι;

Να δεις που όσοι δεν μπορούν να αφηγηθούν όνειρα, αδυνατούν να αφηγηθούν και κομμάτια της πραγματικής τους ζωής. Ούτε λόγος για φανταστικές ιστορίες. Να μου το θυμηθείς ότι έχω δίκαιο.

Θυμάμαι ακόμη όνειρα που είδα πριν πολλά χρόνια, κάποια σχεδόν προφητικά, ενώ δεν λείπουν οι φορές που αδυνατώ να θυμηθώ αν κάτι έγινε στα αλήθεια ή ήταν απλά παιχνίδι της φαντασίας μου που έζησα σε κάποιον βαθύ ύπνο ξεκούρασης. Έτσι λοιπόν τα όνειρα είναι για εμένα απαραίτητα στον ανθρώπινο βίο. Πόσο μάλλον αν αυτά προέρχονται από τη φαντασία της Ζυράννας Ζατέλη κι είναι καταγεγραμμένα δια χειρός της;

Ξέροντας να παίζει με τις λέξεις και να φτιάχνει ταξιδιάρικες προτάσεις, τα όνειρά της θα έχουν σίγουρα μια κάποια μαγεία με ονειρική φαντασία. Πράγματι, αν μη τι άλλο, είναι παράξενα όνειρα.

Κυριακή 30 Ιουλίου 2017

Ποίηση για την ποίηση V

Χώμα

Ο ποιητής είναι θαμών
όχι στο μέλος το ασάλευτο που έχει κακοφορμίσει
αλλά στο μπαρ όπου μια νύχτα αθέλητα έχει ιερουργήσει
όχι στους δεκαπεντασύλλαβους που χάσκουν
     σε ερειπιώνα
μα στη λαχαναγορά όπου σαπίζουν φρούτα
με ένα καφετί να προϊδεάζει χρώμα
όχι στο χάος του Κάλβου ανάμεσα άλφα και ωμέγα
μα στου ρεμπέτικου τ' ανέγγιχτο σερνάμενο και μέγα
όχι στου Έλιοτ την τεφροδόχο πλάνη
μα στου νεκροταφείου την ώρα εκείνη που πιάνει
      η πρώτη πάχνη
όχι στης Βεατρίκης κι άλλων τεράτων το κορφολόγημα
μα στο πατάρι μιας Μαγδαληνής καθυβρίζοντας
      τα επώνυμα
ούτε στου Γιαννόπουλου τη μονή γραμμή
      που επιλέχτηκε
μα στου σπασμένου του γυαλιού τη φιλόξενη κόψη
     που ονειρεύτηκε.

Ο ποιητής είναι θαμών
όχι στρουθίον μονάζον επί δώματος
μα πουλάκι που ανιστορεί
πως βγήκε από τον Άδη
κι είπε ένα τραγούδι
εν ονόματι του χώματος.

Γιαννάκη, Ειρήνη (2017). Η αλφαβήτα των πραγμάτων, Αθήνα: Μελάνι.

Υ.Γ. Να διαβάζουμε ποίηση γιατί πάντα κρύβουν μέσα τους λίγο από τη σκέψη μας. Να αγαπάμε τους ποιητές γιατί δίνουν άνισες μάχες με τις λέξεις δίχως χαλινάρια και σχεδόν πάντοτε νικούν ακόμη και τον εαυτό τους.

Τρίτη 20 Ιουνίου 2017

Όταν τα αγάλματα μιλούν


"Οι νύχτες στο μουσείο, αντίθετα με ό,τι μπορεί να πιστεύουν οι περισσότεροι, είναι μαγικές, γεμάτες ψιθύρους και κίνηση. Μόλις αρχίζει να σουρουπώνει, μπορείς να διακρίνεις στο βλέμμα των αγαλμάτων την ανυπομονησία τους, την προσμονή τους. Είμαι πια βέβαιη πως όλοι το ήξεραν. Πως τις νύχτες τα αγάλματα ζωντανεύουν, εννοώ."

Αυτό το παιδικό βιβλίο είναι ένα ακόμη εξαιρετικό βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί τόσο από παιδιά, άνω των 11 ετών, όσο και από ενήλικες. Μαγική ιστορία που συνδυάζει αληθινά ιστορικά γεγονότα αλλά και μυθοπλασία. Η ιστορία του κοριτσιού που μιλούσε με τα αγάλματα είναι κάτι περισσότερο από την ανάγνωση ενός λογοτεχνικού βιβλίου. Είναι η ιστορία ενός διαφορετικού κοριτσιού, όχι τόσο γιατί γεννήθηκε με ενάμιση χέρι, όσο γιατί είχε την τύχη να κατανοήσει την αξία ενός μουσείου, μαζί με αυτήν και οι εξίσου τυχεροί αναγνώστες του βιβλίου. Τα εκθέματα του ομορφότερου μουσείου της Ελλάδας, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, είναι κάτι παραπάνω από εκθέματα για την ηρωίδα του βιβλίου. Είναι οι φίλοι της, τόσο τέλειοι παρόλες τις ατέλειες τους, όπως κι εκείνη άλλωστε, είναι τα παιχνίδια της που της διηγούνται ιστορίες. Τα αγάλματα κινούνται μαζί της στο χώρο και στο χρόνο, χορεύουν, τραγουδούν, αγγίζουν τα αστέρια, χαμογελούν, δακρύζουν. Ζουν μαζί της.

Κυριακή 18 Ιουνίου 2017

Αγάπη για το βιβλίο, ενός εκδότη


"Οι ουμανιστικές σπουδές βοηθούν τον άνθρωπο να καταλάβει τον άνθρωπο. Δεν απομακρύνθηκα ούτε στιγμή από αυτή την αλήθεια. Δεν υποτιμούμε τις άλλες σπουδές, όμως με το κομπιούτερ μόνο δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος. Αν δεν διαβάσει το βιβλίο και δεν εθιστεί στη γνώση και την περιέργεια, πώς θα νιώσει τον διπλανό του και τον κόσμο γύρω του;
Στο βιβλίο είμαι 60 χρόνια, εξακολουθώ να το αγαπώ, όπως και τη δουλειά που κάνω, διότι αυτό μου δίνει ζωή.
Από το 1952 ξεκίνησα να εργάζομαι για το βιβλίο. Το 1960 έκανα νέα αρχή με δικό μου παλαιοβιβλιοπωλείο στην οδό Ιπποκράτους 23, σε 10 τ.μ. και έκανα τα πάντα μόνος μου. Το 1978 μετακόμισα απέναντι, στην Ιπποκράτους 8 όπου και βρίσκομαι σήμερα. Πιστεύονται βαθιά στον παιδευτικό λόγο, ταυτίζω το βιβλίο με τη ζωή και την ύπαρξη του ανθρώπου. Ακονίζει το νου, βαθαίνει τον συναισθηματικό κόσμο, καλλιεργεί τη γλώσσα, ξυπνάει τη συνείδηση, προωθεί την αυτογνωσία, ενισχύει την πίστη στις μεγάλες ανθρώπινες αξίες που καταξιώνουν και ομορφαίνουν τη ζωή. Συμβάλλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση συνειδητών και υπεύθυνων πολιτών. Επιμένω ότι, αν έχουμε να προσφέρουμε κάτι στους νέους, αυτό είναι η δυνατότητα να αγαπήσουν το βιβλίο. 
Έχοντας τόσα χρόνια εκδοτικής διαδρομής αλλά και συνδικαλιστικής δράσης αναγνωρίζω πλέον ότι οι εκθέσεις βιβλίων έχουν καταντήσει κοσμικά γεγονότα, δεν προβάλλουν τη βιβλιοφιλία. Αν κάπου πρέπει να προβληθεί το βιβλίο είναι μέσα στο σχολείο. Να γίνει αναπόσπαστο μέρος της σχολικής ζωής του παιδιού από την πρώτη τάξη του δημοτικού ως το τελευταίο έτος του Πανεπιστημίου. Εκεί πρέπει να πάνε οι συγγραφείς και οι εκδότες, στις τάξεις και στα αμφιθέατρα. Παράλληλα, θεωρώ ότι πρέπει να δίνονται κίνητρα στους νέους. Να δίνουμε τη δυνατότητα οι εκδότες, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, σε μαθητές και φοιτητές να αγοράζουν με έκπτωση λογοτεχνικά και ιστορικά βιβλία. Τα παιδιά πρέπει να μπουν στα βιβλιοπωλεία. Πρέπει να στήσουμε συγκροτημένες και επαρκείς βιβλιοθήκες στο σχολείο, στις γειτονιές στους δήμους. Ωστόσο, γνωρίζω καλά πως πάνω απ' όλα απαιτείται πολιτική βούληση και ένα αξιόπιστο εκπαιδευτικό σύστημα. Αναγνωρίζω όμως ότι στον εκδοτικό τομέα έχουν γίνει σημαντικά βήματα. Ευτυχώς σήμερα είναι αρκετοί εκδότες, μικροί και μεγάλοι, που εκδίδουν ποιοτικό βιβλίο. Ακόμα σημαντικότερο είναι ότι υπάρχει και παιδικό βιβλίο ποιότητας. Κι αν κάτι έχω να συμβουλεύσω έναν νέο εκδότη, δεν είναι άλλο από το να βγάζει καλά βιβλία και να μην περιμένει να γίνει αμέσως πλούσιος. Η ποιότητα σε καθιερώνει. Γιατί ο αναγνώστης που θα πάρει ένα βιβλίο στα χέρια του και θα το καμαρώσει, ποτέ δεν θα το πετάξει, δεν θα το εγκαταλείψει ούτε το βιβλίο, ούτε τον εκδότη του."

Πέμπτη 8 Ιουνίου 2017

Για την αυριανή γιορτή των Αρχείων


Η δουλειά στο αρχείο είναι μια ήσυχη δουλειά, ενίοτε βαρετή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν είναι δημιουργική. Είναι μοναχική δουλειά, με πολύ διάβασμα και μεγάλη ευθύνη απέναντι στον ερευνητή. Το κοινό που καλείσαι να εξυπηρετήσεις δεν είναι μεγάλο αλλά είναι πολύ απαιτητικό γιατί ο ερευνητής που θα έρθει στο αρχείο επιδιώκει να εντοπίσει εκείνα τα κομμάτια της ιστορίας που ακόμη δεν έχουν μελετηθεί. Δουλεύεις αδιάκοπα καθώς οι σελίδες ποτέ δεν τελειώνουν, αρχειοθετείς, ευρετηριάζεις, φτιάχνεις καταλόγους, ενώνεις το παζλ της ιστορίας για εκείνον τον ένα ερευνητή που θα ζητήσει την εξειδικευμένη πληροφορία. 

Τρίτη 2 Μαΐου 2017

Μια σειρά από ατυχή γεγονότα μας βρίσκουν πάντα


Όταν ήμουν μικρή διάβαζα ακούραστα και αχόρταγα σπουδαίους συγγραφείς όπως Ουγκό, Στάινμπεγκ, Ντοστογιέφσκι, Ουάιλντ, Ζολά και τόσους άλλους σε βαριές δερματόδετες εκδόσεις με κιτρινισμένα φύλλα και παλαιική ορθογραφία. Τώρα που μεγάλωσα ανακαλύπτω την παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Ή είμαι ανάποδη ή φταίει που δεν είχα καμία επαφή σε εκείνη την ηλικία με βιβλιοθήκες, ούτε καν με βιβλιοπωλεία. Μόνο τα παλαιοβιβλιοπωλεία που ήταν στη γειτονιά μου ικανοποιούσαν αυτήν την όρεξή μου να ξεφύγω από την πραγματικότητα και να χαθώ στο μύθο. Όμως τα παλαιοβιβλιοπωλεία τα θυμάμαι με στοιβαγμένα και ακουμπισμένα βιβλία άναρχα παντού που μύριζαν αυτή τη μυρωδιά που θέλουν τώρα να διασώσουν γιατί είναι λέει πολιτιστική κληρονομιά. Μόνο μια υποτυπώδη κατηγοριοποίηση υπήρχε του τύπου "αυτά τα βιβλία μόλις μου τα έφεραν, εκείνα τα βιβλία μάλλον δεν θα πουληθούν ποτέ, καλύτερα κοίτα εδώ". Μάλλον δεν μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω αυτήν την κατηγορία βιβλίων που λέγεται "εφηβική λογοτεχνία" ή ακόμη κι αν τη γνώριζα θα θεωρούσα τον εαυτό μου πολύ μεγάλο για να διαβάσω βιβλία για παιδιά. Αυτό το κενό αναπληρώνω τώρα.

Πέμπτη 27 Απριλίου 2017

Το νούμερο ένα μιας νέας εκδοτικής σειράς


Μου είναι δύσκολο να μιλάω για εξαιρετικά μεγάλα βιβλία. Θα κάνω μια εξαίρεση όμως σε αυτήν την περίπτωση κάνοντας μια προσπάθεια να πω κάτι από τα πολλά που ούτως ή άλλως έχουν ειπωθεί, κυρίως επειδή θέλω να πω δυο λόγια για την έκδοση. Ο Edgar Allan Poe είναι ένας συγγραφέας που συντρόφευσε (και αυτός) τα εφηβικά μου χρόνια και συγκεκριμένα τις σκοτεινές ήμερες τους. Σκάβοντας βαθιά στη μνήμη ανασύρω το Κοράκι, το Μαύρο γάτο και κάποιες ακόμη από τις ιστορίες του σε μια ενδεχομένως φθηνή έκδοση του περιπτέρου. Μάλλον ξέρω για τον Πόε ό,τι έχω ακούσει από τους άλλους, δηλαδή αυτά που ξέρουν όλοι γι' αυτόν και τίποτα παραπάνω. Μάλλον πρέπει να διαβάσω όλα του τα έργα που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά και ίσως να εντοπίσω αν υπάρχει κάποια βιογραφία του γιατί φαίνεται πως και ο βίος του έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Σάββατο 22 Απριλίου 2017

Για μία βιβλιοθήκη


Σαν το μυρμήγκι κουβαλάω τους θησαυρούς στη φωλιά μου. Κι είναι αλήθεια πως δεν έχω μόνο μία τρύπα για φωλιά. Κι είναι αλήθεια πως τελικά δεν έχω ούτε φωλιά ούτε θησαυρούς. Σαν το μυρμήγκι όμως κουβαλάω και σαν το μυρμήγκι είμαι σε μόνιμη αναζήτηση και μετακίνηση, καταλήγοντας να ζω χωρίς αυτούς σε τρύπες άλλων.

Αφήνω κομμάτια μου σε χώρους που ζω. Φεύγω και μένει πίσω κάτι από εμένα. Κάτι περισσότερο από μερικά αντικείμενα. Είναι τα βιβλία ο πιο πολύτιμος θησαυρός. Δεν είναι ένα αντικείμενο, είναι κάτι  περισσότερο ακόμη και από μια ιδέα. Φεύγω κι είναι σαν αφήνω πίσω κάτι από όλα όσα υπάρχουν μέσα μου βαθιά. Όσο κι αν προσπαθώ να απεξαρτηθώ, να ανεξαρτητοποιηθώ, είναι αδύνατον να ξεφύγω από τη σκέψη μου, από εμένα την ίδια. Κι είναι η διαμελισμένη βιβλιοθήκη μου επέκταση του είναι μου. Σκόρπια κομμάτια μου που λείπουν.

Πάντα υπάρχει η ελπίδα του ερχομού εκείνης της ημέρας που όλα τα κομμάτια της σκέψης θα συγκεντρωθούν σε έναν τόπο. Εσύ δεν ξέρω που θα είσαι, εγώ πάντως θα είμαι εκεί ολόκληρη. Όλες οι λέξεις μου θα είναι ταξινομημένες στα ράφια γύρω μου, θα είναι στη θέση τους. Κι είναι αυτές οι λέξεις άρτια επιλεγμένες, προσεχτικά ξεχωρισμένες από το σύμπαν των βιβλίων, κι έχουν αντέξει τόσο στο χρόνο όσο στο ξένο χώρο. Έχουν αντέξει χειμωνιάτικες κακοκαιρίες και καλοκαιρινές αναζητήσεις προμηθειών. Ένας πραγματικός θησαυρός είναι ο θησαυρός μου που κάποτε θα ζει με εμένα. 

Παρασκευή 7 Απριλίου 2017

Ένα παιδί από βιβλία


Τι υπέροχος τίτλος για το πρώτο βιβλιοβιβλίο ενός παιδιού. Τα παιδικά βιβλία που μιλάνε για βιβλία αναπτύσσοντας έτσι το αίσθημα της φιλαναγνωσίας και καλλιεργώντας την αγάπη για το βιβλίο με σκοπό να δημιουργήσουν νέους αναγνώστες, τολμώ να πω ότι είναι περισσότερα από αυτά των ενηλίκων. Όλοι εμείς που αγαπάμε το βιβλίο, αγαπάμε να διαβάζουμε βιβλιοβιβλία και να τα αγοράζουμε για εμάς ή για δώρα (τολμήστε αγαπητοί μου εκδοτικοί οίκοι να μεταφράζεται τέτοια βιβλία είναι μικρό το ρίσκο). Εξίσου αγαπάμε και τα παιδικά βιβλιοβιβλία γιατί πιστεύουμε ότι κάθε παιδί αξίζει να έχει ακούσει ή να έχει διαβάσει όσο πιο πολλές ιστορίες γίνεται για να μπορέσει να γίνει όταν μεγαλώσει ένας ενήλικας που σκέφτεται (και που συνεχίζει να διαβάζει).

Σάββατο 1 Απριλίου 2017

Τα χρώματα του ποιητή

Πρέπει να έχω λιώσει πολλές σόλες παπουτσιών περπατώντας στους αθηναϊκούς δρόμους και σίγουρα θα συνεχίσω. Είναι που το κέντρο της πρωτεύουσας κάθε φορά μου προσφέρει νέες εκπλήξεις και συναισθήματα. Έτσι ένα συννεφιασμένο μεσημεράκι τα βήματά μου με οδήγησαν στις εκδόσεις Γαβριηλίδη στην Αγ. Ειρήνη. Μπήκα σε ένα υπέροχο νεοκλασικό και δεν κατάλαβα που ακριβώς μπήκα, σε ένα σπίτι, σε ένα βιβλιοπωλείο, σε ένα τυπογραφείο, σε μια εταιρεία, σε μία καφετέρια ή σε ένα κτίριο που τα συγκεντρώνει όλα αυτά. Ένιωσα αόρατη, ένιωσα ότι είμαι ένα φάντασμα που παρακολουθεί τις ζωές των άλλων καθώς εργάζονται. Με άφησαν όλοι στην ησυχία μου να νιώθω όπως θέλω καθώς αναζητούσα το σκοπό της επίσκεψής μου. Μόνο για μια στιγμή πρέπει να με είδε κάποιος, τότε που η μύτη μου σχεδόν ακουμπούσε έναν πίνακα και θέλησε να μου φωτίσει τον κόσμο.

Ένας καλλιτέχνης μπορεί να είναι δύο φορές καλλιτέχνης. Όχι γιατί είναι ένας αγαπημένος μου συγγραφέας και ποιητής αλλά γιατί αυτός μπορεί να είναι και ζωγράφος. Ο Αργύρης Χιόνης, αυτός ο υπέροχος άνθρωπος που θέλησε να φύγει νωρίς για να γλιτώσει, εκτός από τις υπέροχες λέξεις που άφησε πίσω του, μας άφησε και υπέροχα χρώματα. Αυτά που επισκέφθηκα ένα συννεφιασμένο μεσημεράκι καθώς περπατούσα τους χιλιοπερπατημένους δρόμους της Αθήνας. Σε αυτό το υπέροχο νεοκλασικό εκεί στον πρώτο όροφο έκατσα λίγο να ξαποστάσω στις άναρχα τοποθετημένες άδειες καρέκλες που μαρτυρούσαν μια ξεχασμένη εκδήλωση και να θαυμάσω τους πίνακες του ποιητή. Σε κάποιον διέκρινα μια ιστορία, λίγο από ένα παραμύθι, σε κάποιον διέκρινα τον εαυτό μου, σε όλους διέκρινα τον ποιητή.

Τρίτη 28 Μαρτίου 2017

Για την ανάγνωση


Η ιστορία της ανάγνωσης είναι ένα κομμάτι ιστορίας που δεν θα σταματήσει ποτέ να με μαγεύει γιατί έχω έρωτα παιδιόθεν με το βιβλίο. Η ιστορία της ανάγνωσης, βέβαια, ξεκινά πριν γεννηθεί το έντυπο και σίγουρα θα επιζήσει ακόμα κι αν αυτό, λέμε τώρα, αποβιώσει. Ακόμη κι εσύ που διαβάζεις αυτές τις γραμμές είσαι μέρος της ιστορίας της. Η ανάγνωση δεν περιλαμβάνει μόνο το βιβλίο, μπορεί να περιέχει εφημερίδα, χάρτη, γράμμα, ιστοσελίδα, μπλογκ και ποιος ξέρει τι άλλο ακόμα στο μέλλον. Όλα αποτελούν μέρος της μαγικής ιστορίας της. Σίγουρα μαγεύει κι όσους διερευνούν, συγγράφουν και διαβάζουν γι' αυτή. Πολλά τα βιβλία που τη μελετούν, λιγότερα βέβαια στα ελληνικά από ό,τι στα αγγλικά, αλλά υπάρχουν ευτυχώς και στη δική μας γλώσσα και συνεχίζουν να εκδίδονται ακόμη και από Έλληνες συγγραφείς.

Σάββατο 25 Μαρτίου 2017

Στη Βαγδάτη


Σαν να μην μου έφταναν οι στοίβες των αδιάβαστων βιβλίων που μου κλέβουν το πολύτιμο χώρο στο ασφυκτικά μικρό μου σπίτι, είναι και αυτή η απληστία που με πιάνει όταν βρω μια βιβλιοθήκη και θέλω οπωσδήποτε να πάρω μαζί μου ένα ακόμη βιβλίο. Μα πως να αντισταθεί κανείς σε έναν εξαιρετικό συγγραφέα που μιλά για εκείνες τις χώρες που δεν θα επισκεφθώ ποτέ; Μετά τα Χελιδόνια της Καμπούλ ξέρω ότι όποιο βιβλίο του Χάντρα και να διαβάσω δεν θα με απογοητεύσει. Πράγματι, αυτός ο συγγραφέας γράφει συγκλονιστικά και σε μεταφέρει καταμεσής της εμπόλεμης ζώνης αλλά και σε μια κουλτούρα πολύ διαφορετική από αυτή που έχουμε συνηθίσει. Αυτή τη φορά μας μεταφέρει στο Ιράκ. Σε αυτή την άγνωστη χώρα με το γνωστό όνομα που έχει συνδεθεί με εικόνες καταστροφής και πολέμου. Μια κατεστραμμένη χώρα με σπουδαία ιστορία που θέλουμε να ξεχνάμε ή να μην μας ενδιαφέρει.

Τρίτη 7 Μαρτίου 2017

Τα κτίρια των Αρχείων

Αναζητώντας πληροφορίες και ελληνικές μελέτες που να σχετίζονται με την αρχιτεκτονική των βιβλιοθηκών, την αρχιτεκτονικής της γνώσης όλης δηλαδή, έφτασα σε μία μελέτη που είχε εκδοθεί από το Υπουργείο Παιδείας το μακρινό 1999 κι έχει ως θέμα και τίτλο τα Κτήρια Αρχείων: Βασικές αρχές σχεδιασμού. Το βιβλίο δεν κυκλοφορεί πια στο εμπόριο μόνο σε βιβλιοθήκες μπορεί κάποιος να το βρει (εγώ είμαι τυχερή και το βρήκα σε φιλική μεγάλη ιδιωτική βιβλιοθήκη στην οποία μου αρέσει να τρυπώνω που και που και να φωνάζω που βρίσκεται σε πλήρη αταξία κι από εδώ και πέρα θα το έχω στη ψηφιακή βιβλιοθήκη μου). 

Διαβάζοντας το βιβλίο συνειδητοποίησα ότι μπορεί να πέρασαν κοντά είκοσι χρόνια από τότε που γράφτηκαν οι λέξεις του, όχι μόνο δεν έχουν αλλάξει και πολλά στον κόσμο των ελληνικών Αρχείων, αλλά μάλλον έχουν χειροτερέψει καθώς πια δεν γράφονται τέτοια κείμενα ούτε δημοσιεύονται νούμερα με το προσωπικό που είναι στελεχωμένα τα ΓΑΚ ή την κατάσταση των κτιρίων που τα στεγάζει. Κι είναι αλήθεια πως για τη λειτουργία των υπηρεσιών πληροφόρησης αν είναι κάτι πιο βασικό από τη στελέχωση τους με εξειδικευμένο προσωπικό είναι η στέγασή τους σε κατάλληλο κτίριο. Όλοι αυτοί οι λόγοι ενισχύουν την αξία αυτής της μικρής, σχεδόν εισαγωγικής, μελέτης. 

Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2017

"Μια μικρή ιδανική βιβλιοθήκη"


Librarian's Slidely by Slidely Slideshow

Ο Ιταλός Nuccio Ordine καθηγητής ιταλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Καλαβρίας μετά το υπέροχο "Χρησιμότητα του άχρηστου" έρχεται να μας υπενθυμίσει για άλλη μια φορά πόσο σημαντικός και αναγκαίος είναι ο πολιτισμός στην καθημερινότητα του ανθρώπου μέσω του νέου του βιβλίο "Οι κλασικοί στη ζωή μας" που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες από τις εκδόσεις Άγρα.  Σε έναν κόσμο που κυριαρχούν η τεχνολογία και οι έξυπνες μηχανές, που όλα αυτοματοποιούνται κι όλοι τρέχουν για να βγάλουν περισσότερα χρήματα με τα οποία θα τους δίνεται η ευκαιρία να καταναλώνουν περισσότερο, ο Ordine συνεχίζει να πιστεύει στον άνθρωπο, στη μόρφωση, στην παιδεία και στην τέρψη της ψυχής και του νου μέσω της λογοτεχνίας και του πολιτισμού εν γένει. Μάχεται για να υπενθυμίζει σε εμάς και σε εκείνους που διαχειρίζονται κράτη, τη σπουδαιότητα των παραμελημένων ανθρωπιστικών επιστημών, την αναγκαιότητα της δημόσιας παιδείας και εκείνων που τη διδάσκουν.

Μέσα σε μόλις 50 σελίδες αναφέρεται στο ρόλο του εκπαιδευτικού στη σημερινή σύγχρονη κοινωνία και στην ανάγκη των μαθητών να διδάσκονται από καλούς δασκάλους κι όχι από την τεχνολογία και τα γκάτζετ που αυτή προσφέρει. Ξεχάσαμε ότι η τεχνολογία είναι ένα βοηθητικό εργαλείο στη μάθηση και φτάσαμε οι κυβερνήσεις να δαπανούν περισσότερα αγοράζοντας άχρηστο τεχνολογικό εξοπλισμό που σε λίγα χρόνια θα είναι απαρχαιωμένος από ό,τι δαπανούν για να προσλάβουν μόνιμους εκπαιδευτικούς. Αναφέρεται ακόμη στη λανθασμένη σύνδεση της μαθησιακής δραστηριότητας με την απόκτηση επαγγέλματος, γεγονός που το ονομάζει επαγγελματοποίηση. Τονίζει την ανάγκη διαφοροποίησης της διαδικασίας της μάθησης από τον τρόπο που λειτουργούν οι αγορές. Γιατί το σχολείο δεν είναι χρηματιστηρίο και η παιδεία δεν είναι επιχείρηση. Ένας μαθητής μπορεί να μάθει ότι με το χρήμα εξαγοράζει κανείς τα πάντα, όλα εκτός από τη γνώση: 

"διότι η γνώση είναι καρπός μιας επίπονης κατάκτησης και μιας ατομικής προσπάθειας που κανείς δεν μπορεί να καταβάλει στη θέση μας"

Ενώ η καθεαυτή πράξη της διδασκαλίας είναι μια μορφή αντίστασης και διαφοροποίησης από τους νόμους της αγοράς, των επιχειρήσεων και του κέρδους. Για οποιαδήποτε εμπορική συναλλαγή πάντα κάτι χάνεις και κάτι κερδίζεις. Αν είσαι ο αγοραστής, χάνεις χρήματα και κερδίζεις το προϊόν, ενώ το αντίθετο συμβαίνει αν είσαι ο επιχειρηματίας. Ο εκπαιδευτικός όμως μπορεί να δώσει τη γνώση του χωρίς να τη χάσει, αντίθετα μπορεί να κερδίσει περισσότερη.

Ο συγγραφέας του βιβλίου μας προτρέπει να διαβάσουμε ξανά και πιο προσεκτικά τους κλασικούς. Γιατί εκεί υπάρχουν όλες οι απαντήσεις που ψάχνουμε. Στα βιβλία. Στις βιβλιοθήκες. Όλη η γνώση των προηγούμενων χιλιάδων ετών μας περιμένει. Ο Ordine, σαν ένας καλός εκπαιδευτικός μας βοηθά να φιλτράρουμε τη γνώση και να φτάσουμε πιο εύκολα στα βιβλία που χρειαζόμαστε, σε εκείνα τα πιο σπουδαία που πρέπει να διαβάσουμε. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια συνήθιζε να διαβάζει στους πρωτοετείς φοιτητές του ένα απόσπασμα από κάποιο πεζό ή έμμετρο λογοτεχνικό έργο και στη συνέχεια να τα αναλύει. Με χαρά παρατηρούσε τα έδρανα κάθε εβδομάδα να γεμίζουν περισσότερο από φοιτητές κι άλλων τμημάτων που από περιέργεια ερχόντουσαν για να ακούσουν. Να γνωρίσουν ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί, έναν κλασικό συγγραφέα που έπρεπε να είχαν ήδη διαβάσει. Αυτά τα λογοτεχνικά αποσπάσματα γεμίζουν τις υπόλοιπες σελίδες αυτού του βιβλίου. Ένα ακόμη βιβλίο για βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν. Τα εξώφυλλα όλων των βιβλίων που αναφέρονται, αποσπάσματα των οποίων ο συγγραφέας διάβαζε στους φοιτητές τους, θα τα βρείτε στο παραπάνω βίντεο κι είναι αυτά που αποτελούν τη μία μικρή ιδανική βιβλιοθήκη του νου.

Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου 2017

Η Ιστανμπούλ του Παμούκ


Αυτό το βιβλίο ήταν ένα από τα βιβλία της βαλίτσας που είχε ταξιδέψει μαζί μου με σκοπό να συντροφεύσει τις ημέρες μου στην Κωνσταντινούπολη. Την πρώτη φορά που ταξίδεψα εκεί το "Κάτι παράξενο στο νου μου", το τελευταίο βιβλίο του Ορχάν Παμούκ, μόλις είχε εκδοθεί στα τούρκικα και το εξώφυλλό του βρισκόταν σε όλα τα βιβλιοπωλεία αλλά και σε μια τεράστια αφίσα πάνω στην Ιστικλάλ. Τη δεύτερη φορά που πήγα η ελληνική έκδοση ήταν μαζί μου. Θα ήθελα να το είχα διαβάσει εκεί και θα το είχα διαβάσει αν δεν είχα φύγει εκτάκτως μετά τα πολιτικά γεγονότα του καλοκαιριού που μας πέρασε. Αυτός ο Παμούκ μπορεί με τόση δεξιοτεχνία να εσωκλείσει στις σελίδες των βιβλίων του ένα κάτι από την Πόλη του. Μα αυτή η Πόλη είναι πράγματι ό,τι πιο όμορφο έχω αντικρίσει τα τελευταία 31 χρόνια. Είναι η πόλη που όλοι πρέπει να επισκεφθούν έστω και μία φορά στη ζωή τους, να περιπλανηθούν ασκόπως στα σοκάκια της, να μυρίσουν τις μυρωδιές της, να φωτογραφίσουν τα χρώματά της, να γευτούν τα φαγητά της. Η ομορφιά βέβαια της Κωνσταντινούπολης αναπόφευκτα συνδέεται και με την ιστορία της. Όλοι οι πολιτισμοί που έχουν περάσει από εκεί έχουν αφήσει τα ίχνη τους τόσο στην κουλτούρα των ανθρώπων όσο και στην εικόνα της. Βέβαια, αν ζούσα εκεί κι ήμουν συγγραφέας δεν θα μπορούσα παρά να έγραφα γι' αυτήν όπως ο Παμούκ, όχι βέβαια με τη δεξιοτεχνία του νομπελίστα. Για το συγγραφέα αυτόν, η Πόλη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, οι γειτονιές μιλάνε, τα κτίρια αφηγούνται ιστορίες, η νύχτα ψιθυρίζει, οι τάφοι ουρλιάζουν. Κι αν μια πόλη είναι ζωντανή, τότε αυτή είναι η Κωνσταντινούπολη, η οποία ζει πάντα μια έντονη ζωή που τη στιγματίζει, όπως και τα πολλά εκατομμύρια των κατοίκων της.



Αυτό το βιβλίο θα έπρεπε να το είχα διαβάσει εκεί γιατί θα είχα περπατήσει με παραπάνω όρεξη τις γειτονιές που αναφέρονται και θα είχα μάθει κάτι λίγα για την ιστορία των σπιτιών τους και για τον τρόπο που αυτά κτιστήκαν. Επίσης, θα είχα δοκιμάσει τον μποζά που τόσο αναφέρεται στο βιβλίο κι εγώ διαβάζοντας γι' αυτόν δεν έχω να το συνδέσω με καμία γεύση. Ο μποζάς, όπως περιγράφεται στις σελίδες του βιβλίου, είναι ένα παραδοσιακό ασιατικό ρόφημα, που παρασκευάζεται από βρασμένο κεχρί, είναι πηχτό, μυρίζει όμορφα, έχει μουντό κιτρινωπό χρώμα και περιέχει λίγο αλκοόλ. Παλαιότερα ήταν ο μόνος τρόπος για να το καταναλώσουν οι μουσουλμάνοι αλκοόλ, καθώς ήταν κάτι που τους το απαγόρευε η θρησκεία τους, γι' αυτό κανείς μποζατζής δεν παραδεχόταν ότι ο μποζάς του περιέχει αλκοόλ. Σερβίρεται με στραγάλια και κανέλα. Το θυμάμαι να βρίσκεται σε μπουκάλια στα σούπερ μάρκετ και να μην καταλαβαίνω διόλου το περιεχόμενο τους, αλλά ο ήρωας του βιβλίου που είναι πλανόδιος πωλητής και περιφέρεται στα σοκάκια και στις γειτονιές της πόλης φωνάζοντας μποοζαά όταν δοκίμασε αυτό που πωλείται σε μπουκάλι του φάνηκε σαν χαλασμένο. Αν ήμουν εκεί όταν διάβαζα την ιστορία του, σίγουρα θα είχα επιδιώξει να πιω μποζά κι όχι εκείνο που πωλείται στο σούπερ μάρκετ, θα είχα αναζητήσει το αυθεντικό στη συνοικία Βεφά στο Εμίνονου, θα το είχα δοκιμάσει κι ας μην μου άρεσε όσο το αϊράνι ή το σαλέπι ή φυσικά το εξαιρετικό τσάι τους.


Ο Μεβλούτ αφήνει το χωριό το 1969 και μαζί με τον πατέρα του εγκαθίσταντο στην Ιστανμπούλ (λίγο μετά δηλαδή από όταν έφυγε ο δικός μου πατέρας από την Πόλη). Πηγαίνει σχολείο και πλάι στον πατέρα του μαθαίνει την τέχνη του πλανόδιου πωλητή πουλώντας αρχικά γιαούρτι και στη συνέχεια μποζά. Στο γάμο του ξάδελφού του ερωτεύεται δύο μαύρα μάτια που για μόνο μια στιγμή συνάντησε τυχαία. Επί τρία χρόνια της γράφει γράμματα κι όταν τελειώνει το στρατιωτικό αποφασίζει να κλέψει το κορίτσι που είχε ερωτευτεί. Έχοντας παραπλανηθεί από τον ξάδερφό του κλέβει λάθος κορίτσι, τη μεγαλύτερη αδερφή της, αλλά χωρίς να τον πολυαπασχολεί κάνει έναν ευτυχισμένο γάμο και δύο όμορφες κόρες. Αλλάζει διάφορα επαγγέλματα αλλά πάντα στο τέλος κάθε ημέρας επιλέγει να βγει στους δρόμους για να πουλήσει τον μποζά του και να συνομιλήσει με τους κατοίκους και τις γειτονιές της Πόλης και τελικά για να συνομιλήσει με τον ίδιο του τον εαυτό. Γύρω από αυτήν την κεντρική ιστορία, πολλοί άνθρωποι εμπλέκονται σε αυτό το πολυσέλιδο μυθιστόρημα με την πολυπρόσωπη αφήγηση. Παρουσιάζονται καλοί και κακοί άντρες, είτε πονηροί είτε ζηλιάρηδες, είτε εθνικιστές είτε κομουνιστές, γυναίκες με μαντίλα και χωρίς, είτε που καπνίζουν και πίνουν αλκοόλ είτε που μένουν σπίτι και υπηρετούν τις οικογένειές τους. Εντέλει παρουσιάζονται πολλοί χαρακτήρες, αλλά περισσότερο από όλα παρουσιάζονται οι συνήθειες των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης, οι γειτονιές και η ιστορία τους, οι πάντα έντονες πολιτικές καταστάσεις και οι επιπτώσεις τους και κυρίως το επάγγελμα του πλανόδιου πωλητή.

Για άλλη μια φορά άργησα πολύ να πάρω την απόφαση να ξεκινήσω την ανάγνωση ενός βιβλίου 700 σελίδων αλλά αφού το ξεκίνησα δεν το μετάνιωσα, εν αντιθέσει θεώρησα ότι έκανα μία καλή αγορά που με συντρόφευσε για πολλές ημέρες. Είναι το δεύτερο βιβλίο του Παμούκ που διαβάζω και θα ήθελα πολύ να διαβάσω το "Χιόνι" ή το "Με λένε κόκκινο" γι' αυτό αν κάποιος επιθυμεί ανταλλαγή είμαι στη διάθεσή του, είμαι ανοιχτή βέβαια και σε άλλες προτάσεις βιβλίων ανταλλαγής με σχετικό θέμα.

Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2017

Η καθημερινότητα ενός καταλογογράφου

Ήρθε η ώρα να ταξιδέψουμε διαδικτυακώς σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού και να γνωρίσουμε εκ των έσω την εργασία του βιβλιοθηκονόμου. Ο βιβλιοθηκονόμος Φώτης Μυστακόπουλος απόφοιτος του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης εργάζεται σε ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη της Αγγλίας και του ζήτησα να μοιραστεί μαζί μας την εμπειρία. Τον ευχαριστώ θερμά τόσο για το κείμενο όσο και για τις υπέροχες φωτογραφίες!
Φύγαμε για Σαουθάμπτον....


Εικόνα 1: Το πανεπιστήμιο του Solent μια ηλιόλουστη μέρα
Αισθάνομαι ιδιαίτερα τυχερός που βρήκα αυτή τη δουλειά στην ομάδα καταλογογράφησης στο Southampton Solent University. Τυχερός κυρίως για τον τρόπο που μου συμπεριφέρονται και για το περιβάλλον εργασίας που μου δίνει την δυνατότητα να κάνω αυτό που σπούδασα. Το Southampton Solent University πήρε το τίτλο του πανεπιστημίου το 2005. Ορίστε μερικές φωτογραφίες από το νεόχτιστο κτίριο που ονομάζεται The Spark και χτίστηκε για να αναβαθμίσει το επίπεδο του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που συναντούν φοιτητές και καθηγητές.


Εικόνα 2: Άποψη του καινούριου εκπαιδευτικού κτιρίου

Εικόνα 3: Το εσωτερικό μέρος της κόκκινης αίθουσας στη μέση του κτιρίου

Εικόνα 4: Αίθουσα Palmerston. Η αρχιτεκτονική της αίθουσας είναι βασισμένη στο πανεπιστήμιο του Harvard
Το Southampton Solent University νωρίτερα είχε διαφορετική υπόσταση και όχι ανώτατου ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στην Αγγλία η δημιουργία ενός πανεπιστημίου είναι μια διαδικασία ετών και περιλαμβάνει τη σύμπτυξη διαφορετικών μικρότερων ινστιτούτων. Σήμερα το πανεπιστήμιο του Solent εξυπηρετεί περίπου 11.000 φοιτητές, προσφέροντας πτυχία σε διάφορους τομείς που υπάγονται στις εξής πέντε σχολές:
  • School of Fashion, Art and Design
  • School of Business, Law and Communication
  • School of Maritime Science and Engineering 
  • School of Media Arts and Technology
  • School of Sport, Health and Social Sciences.
Στην Αγγλία υπάρχουν διάφορα επαγγελματικά στάδια και ένα πτυχίο από μόνο του δεν σου εγγυάται εργασία. Συνήθως για να αναρριχηθείς θα χρειαστείς εργασιακή εμπειρία. Δεν το λέω σαν αρνητικό. Για παράδειγμα η δουλειά η οποία βρήκα δεν ζητούσε απαραίτητα πτυχίο βιβλιοθηκονόμου. Κυρίως ζητούσε κατανόηση της φύσης των υπηρεσιών μιας σύγχρονης βιβλιοθήκης και την εν δυνάμει κατανόηση των απαιτήσεων της καταλογογράφησης. Σαφώς λοιπόν οι γνώσεις που είχα από το πτυχίο έπαιξαν ρόλο στο να αυξήσω τις πιθανότητες μου να προσληφθώ. Ξεκίνησα λοιπόν την επαγγελματική μου ζωή το Δεκέμβριο του 2014 ως Library Assistant.

Οι θέσεις εργασίας σε μία βιβλιοθήκη βαθμονομούνται ανάλογα με το τι καθήκοντα έχει ο καθένας. Επειδή το πόστο μου συγκεντρώνει λιγότερη βαρύτητα στη λήψη αποφάσεων και επικεντρώνεται περισσότερο στην εκτέλεση καθηκόντων, γι' αυτό βαθμονομείται στο επίπεδο του Library Assistant. Όπως μου αποκάλυψε αργότερα ο μάνατζερ, το πτυχίο μου τους ενθάρρυνε διότι θα μπορούσα να βοηθήσω σε περισσότερους από έναν τομείς. Όσο προστίθενται καθήκοντα και αυξάνεται και η υπευθυνότητα του πόστου τότε αλλάζει και ο τίτλος και ο μισθός φυσικά. Για παράδειγμα ο μάνατζερ μου φέρει τον τίτλο Cataloguing and Metadata Librarian, έχει πτυχίο στη Βιβλιοθηκονομία από πανεπιστήμιο της Αιθιοπίας, μεταπτυχιακό στις ψηφιακές βιβλιοθήκες χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και διδακτορικό από το πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ επάνω στα μεταδεδομένα ψηφιακών βιβλιοθηκών. Η έρευνά του βραβεύτηκε ως η πιο καινοτόμα έρευνα από την IFLA.  

Η Βιβλιοθήκη στην οποία δουλεύω αποτελείται από διάφορες ομάδες και η κάθε ομάδα αποτελείται από 2 με 5 άτομα. Για παράδειγμα, η ομάδα της καταλογογράφησης αποτελείται από τρία άτομα, ενώ η ευρύτερη ομάδα απόκτησης υλικού από άλλα τρία και υπάρχουν ακόμη τρία άτομα που εργάζονται στις ηλεκτρονικές πηγές, στα έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά. Συνολικά η Βιβλιοθήκη απασχολεί περισσότερα από 40 άτομα (ο ακριβής αριθμός μου διαφεύγει), προσφέρει πρόσβαση σε περισσότερα από 130.000 τεκμήρια και αυτά είναι μόνο τα έντυπα και ψηφιακά βιβλία. Επίσης, προσφέρει πρόσβαση σε περίπου 200 βάσεις δεδομένων και πολλές χιλιάδες ψηφιακά επιστημονικά περιοδικά. Το κόστος της πρόσβασης το διαχειρίζεται και το διαπραγματεύεται η Βιβλιοθήκη. 

Επιστροφή στα προσωπικά. Το συμβόλαιο μου είναι αορίστου χρόνο και κατά κανόνα δουλεύω σε μορφή πλήρους απασχόλησης (37 ώρες την εβδομάδα). Αυτό σημαίνει γύρω στις 7 ώρες και 40 λεπτά και μια ώρα απλήρωτο διάλειμμα για μεσημεριανό ημερησίως. Σε γενικές γραμμές πρέπει να βρίσκομαι στη Βιβλιοθήκη γύρω στις 9 και να φεύγω γύρω στις 5. Αυτό φυσικά εξαρτάται από πολλές παραμέτρους. Αν έχω κάποιο meeting ή οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση πρέπει να είμαι στη δουλειά μια συγκεκριμένη ώρα. 

Κατά βάση καταλογογραφώ βιβλία, έντυπα και ψηφιακά, στο σύστημα Aleph χρησιμοποιώντας MARC21 και το μοντέλο Resource Description Access που ανταποκρίνεται στην εξέλιξη της τεχνολογίας σε αντίθεση με τους AACR2 που χρησιμοποιούν κυρίως οι ελληνικές βιβλιοθήκες και πολλές άλλες αγγλικές ακαδημαϊκές και μη. Η κάθε βιβλιοθήκη επιλέγει σε τι βάθος θα κάνει καταλογογράφηση. Στην δική μου περίπτωση αν και εισάγουμε βιβλιογραφικά δεδομένα από βάσεις δεδομένων, διαμορφώνουμε μετέπειτα την βιβλιογραφική εγγραφή ανάλογα με τους κανόνες που έχουμε θεσπίσει. Το μοντέλο RDA διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό από τους AACR2 και δίνει την δυνατότητα στον καταλογογράφο να εμβαθύνει στην καταλογογράφηση και ως εκ τούτου σαν ομάδα έχουμε αποφασίσει για κάθε πεδίο τι πληροφορίες ψάχνουμε και αυτό καθορίζει την δουλειά που κάνουμε καθημερινώς. Επίσης σαν ομάδα είμαστε υπεύθυνοι για την ταξινόμηση των τεκμηρίων. Η βιβλιοθήκη χρησιμοποιεί το σύστημα Dewey και η ταξινόμηση γίνεται σύμφωνα με την τελευταία έκδοση (DDC23). 

Εικόνα 5: Μια από τις δουλειές του καταλογογράφου είναι και η απόσυρση υλικού
Φυσικά, την ίδια στιγμή είμαστε συνεχώς σε αναζήτηση απαντήσεων και λύσεων προβλημάτων. Σαν ομάδα καταλογογράφησης είμαστε υπεύθυνοι για την εικόνα του online καταλόγου της Βιβλιοθήκης και ό,τι απορίες έχουν οι συνάδελφοι για μία βιβλιογραφική εγγραφή θα επικοινωνήσουν με εμάς για να βρούμε τι πρόβλημα υπάρχει. 

Η ομάδα της καταλογογράφησης υπάγεται στην ομάδα απόκτησης υλικού και πρόσβασης. Αξίζει να αναφέρω ότι για την ανάπτυξη και τη διαχείριση της συλλογής υπάρχει ένας βιβλιοθηκονόμος υπεύθυνος για την κάθε σχολή που υπάγεται στο πανεπιστήμιο. Αυτό τον καιρό έχουμε 6 Information Librarians για 5 σχολές. Επομένως, αν οι φοιτητές θέλουν συγκεκριμένη βοήθεια για να εντοπίσουν συγκεκριμένο υλικό, ειδικά για εργασίες, πρέπει να απευθυνθούν στο ειδικό προσωπικό. Σημειωτέο ότι για να έχει κάποιος αυτό το πόστο πρέπει να έχει πτυχίο και εκπαίδευση βιβλιοθηκονόμου είτε σε προπτυχιακό είτε σε μεταπτυχιακό επίπεδο. 

Επιπροσθέτως, για να σας δώσω μία καλύτερη εικόνα των ομάδων που μπορεί να δουλέψει κανείς σε ακαδημαϊκή βιβλιοθήκη σας τις αναφέρω: 
  • Ομάδα δανεισμού 
  • Ομάδα απόκτησης υλικού 
  • Ομάδα Καταλογογράφησης/ μεταδεδομένων 
  • Ομάδα εξυπηρέτησης κοινού
  • Θεματικός βιβλιοθηκονόμος 
  • Ομάδα διαδανεισμού 
  • Ομάδα έρευνας και υποστήριξης Ιδρυματικού Καταθετηρίου.
Παράλληλα όμως η Βιβλιοθήκη εφαρμόζει πολλαπλά projects και το κλίμα που επικρατεί ενθαρρύνει τη συνεργατικότητα εντός της Βιβλιοθήκης και επομένως μπορώ να δηλώνω συμμετοχή και να αναλαμβάνω ευθύνες. Ένα παράδειγμα project είναι η εβδομάδα του Σεπτεμβρίου που έρχονται νέοι φοιτητές (γνωστή ως και Welcome Week), η Βιβλιοθήκη έχει το ρόλο να εισάγει τους φοιτητές στις υπηρεσίες της. Με αυτό τον στόχο δημιουργήθηκε το project Hello Library κατά το οποίο δημιουργήσαμε χάρτες με τους 4 ορόφους της Βιβλιοθήκης, αναλύοντας τη θεματολογία της συλλογής και ποιοι βιβλιοθηκονόμοι είναι υπεύθυνοι για τα ανάλογα θέματα. Έπειτα στήνεται ένα «περίπτερο» σε κάποιο εμφανές σημείο στην είσοδο της Βιβλιοθήκης το οποίο στελεχώνεται από το προσωπικό με ένα προγραμματισμένο τρόπο. 

Εγώ και ο Dan χαρούμενοι επί τω έργω...


Εικόνα 6: Project Hello Library
Κατά τη διάρκεια λοιπόν της Εβδομάδας Υποδοχής προσφέρουμε τη δυνατότητα στους φοιτητές να μιλήσουν στο προσωπικό και με αυτό τον τρόπο σιγουρεύουμε ότι οι φοιτητές γνωρίζουν γιατί είναι σημαντική η Βιβλιοθήκη και οι υπηρεσίες της και πως αυτές χρησιμοποιούνται. 

Φυσικά οι δράσεις μας δεν σταματούν εκεί. Σύμφωνα με τις τάσεις της εποχής, για να διατηρείται ανοιχτή η επικοινωνία με τους χρήστες αποφασίστηκε να επεκταθούμε στα κοινωνικά δίκτυα. Σε συνεργασία λοιπόν με μερικούς συναδέλφους έχουμε αναλάβει την αντιπροσώπευση της Βιβλιοθήκης στα κοινωνικά δίκτυα δημιουργώντας σελίδα στο Facebook, λογαριασμό στο Twitter και το Instagram και τέλος κανάλι στο YouTube. Έχουμε συνολικά περισσότερους από 1.500 φίλους σε όλα αυτά τα κοινωνικά δίκτυα και επιπλέον έχουμε και μασκότ στη Βιβλιοθήκη. Ονομάζεται Bamboo και είναι ένα πολύ φιλικό Panda που όλο μπλέκει σε προβλήματα και μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί τη Βιβλιοθήκη παράλληλα με τους φοιτητές. Και φυσικά βασίζουμε τις αναρτήσεις μας σε εκτενής βιβλιογραφία.


Εικόνα 7: The Library Social Media Group
Βέβαια, από βιβλιοθήκη σε βιβλιοθήκη ο τρόπος που είναι δομημένες οι ομάδες διαφέρουν. Οι βιβλιοθήκες έχουν την ανεξαρτησία να χτίσουν τις υπηρεσίες όπως κρίνουν οι ίδιες ανάλογα με τον προϋπολογισμό και τους χρήστες της. 

Η ακαδημαϊκή Βιβλιοθήκη στην οποία εργάζομαι απαρτίζεται από χώρους που ανταποκρίνονται στις διάφορες ανάγκες των χρηστών της, όπως: χώροι ομαδικής εργασίας όπου επιτρέπεται η ομιλία, χώροι ατομικοί, χώροι εξοπλισμένοι με ειδική τεχνολογία (όπως ένα δωμάτιο με λογισμικό και μηχανήματα υποστήριξης ατόμων με προβλήματα όρασης, κινητικότητας κλπ.) και φυσικά χώρος ειδικά αφιερωμένος στην παροχή υπολογιστών. Συνολικά η Βιβλιοθήκη μπορεί ημερησίως να φιλοξενήσει έως και 1.400 χρήστες διότι τόσες είναι θέσεις που μπορεί να βρει κανείς. Από τις 1.400 θέσεις οι 250 είναι εξοπλισμένες με κάποιου είδους υπολογιστή.


Εικόνα 8: Χώροι ομαδικής εργασίας εξοπλισμένοι με οθόνες και θέσεις υποδοχής λάπτοπ

Εικόνα 9: Όροφος στον οποίο επιτρέπεται η συνομιλία και η συνεργασία μεταξύ φοιτητών
Η Βιβλιοθήκη παρέχει τον εξοπλισμό και σε συνεργασία με προσωπικό του πανεπιστημίου, εγκαθίστανται λογισμικά που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των φοιτητών, όπως Microsoft Office, Photoshop, Adobe InDesign, AutoCAD ή και πιο εξειδικευμένο από αυτά. Η πρόσβαση στο ίντερνετ δεν επιβλέπεται και δεν περιορίζεται. Ακόμη, προσφέρουμε 40 φορητούς υπολογιστές προς δανεισμό για να μπορούν οι φοιτητές να δουλεύουν από όπου θέλουν.


Εικόνα 10: Η βιβλιοθήκη παρέχει Macs, Windows PC και Dell laptops για να καλύψει τις απαιτήσεις των φοιτητών για πρόσβαση στην τεχνολογία
Σε συγκεκριμένες περιόδους η Βιβλιοθήκη παραμένει ανοιχτή για 24 ώρες όλες τις ημέρες της εβδομάδας με τη βοήθεια προσωπικού ασφαλείας και όχι βιβλιοθηκονόμων. Φυσικά υπάρχουν αυτοματοποιημένα συστήματα από τα οποία οι φοιτητές μπορούν να δανείζονται βιβλία και φορητούς υπολογιστές όπως προ είπα. Όλα αυτά με την χρήση της φοιτητικής κάρτας.


Εικόνα 11: Μηχανήματα αυτόματα δανεισμού και επιστροφής βιβλίων. Απαραίτητα για την 24ωρη λειτουργία της βιβλιοθήκης

Η ουσία αυτών που κάνουμε στη Βιβλιοθήκη του Solent είναι η σωστή εξυπηρέτηση του κοινού, η συνεχής ανάδειξη της συλλογής και η εκπαίδευση των χρηστών ώστε να γίνουν ανεξάρτητοι χρήστες (independent learners) και να μπορούν να διαλέγουν με κριτική σκέψη ποιες πληροφορίες χρειάζονται.

Για όποιον θέλει να μάθει περισσότερα για τη Βιβλιοθήκη μπορεί να το κάνει μέσω των κοινωνικών δικτύων που αναφέρθηκαν παραπάνω και τα όποια σχόλια (θετικά ή αρνητικά) πάντα καλοδεχούμενα.

Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2017

Από τα διαφορετικά


Υπάρχουν παιδικά βιβλία διαφορετικά από τ' άλλα. Είναι γιατί έχουν όμορφες ιστορίες που εσωκλείουν ποίηση, αθώες λέξεις γεμάτες ρομαντισμό, αγάπη για ζωή, συγκεντρώνουν εντέλει μόνο όλα τα καλά του κόσμου κι αφήνουν έξω τα στενάχωρα. Σαν τα μάτια ενός μικρού παιδιού που κοιτούν τον κόσμο γεμάτα περιέργεια και ανυπομονησία που όσο κι αν ψάξεις δεν θα δεις τίποτα άλλο μέσα τους παρά μόνο παιχνίδι. Τα παιδικά βιβλία δεν είναι μόνο λέξεις, είναι προπάντων εικόνες. Γιατί τα παιδιά βλέπουν γύρω τους μονάχα χρώματα. Γι' αυτό αγαπώ τους εικονογράφους, γιατί θέλουν να μυήσουν τα παιδιά στον κόσμο της ανάγνωσης και τα χρώματά τους έχουν βαλθεί να συνοδεύουν το νου στον κόσμο της φαντασίας. Αν ο συγγραφέας είναι ο παραμυθάς που πλάθει την παιδική ψυχή, τότε ο εικονογράφος είναι ο καλλιτέχνης που καλλιεργεί την αισθητική. Μα και οι δύο μαζί κρατούν από το χέρι τη φαντασία ενός μικρού παιδιού και την οδηγούν σε κόσμους μακρινούς.

Τα δύο παραμύθια της Σοφίας Πελοποννησίου-Βασιλάκου αποτελούν επανέκδοση με νέα εικονογράφηση που τα καθιστούν εντελώς νέα έκδοση καθώς μπορεί να είχαν κυκλοφορήσει στους πάγκους των βιβλιοπωλείων το 1998 αλλά τότε είχαν άλλα χρώματα. Το ταξίδι του αστεριού και η ιστορία της ίριδας. Δύο μικρά παραμύθια που μιλούν για ό,τι πιο σημαντικό υπάρχει γύρω μας, για την αγάπη. Ένα μικρό αστέρι που ταξίδεψε σε θάλασσες, λιβάδια, ουράνια τόξα και δάκρυα αναζητώντας την ευτυχία μέχρι που στο τέλος τη βρίσκει σ' εκείνο το άλλο αστέρι που είχε γεννηθεί για να είναι μαζί του. Μια όμορφη ανθισμένη ίριδα που της έμελλε να ερωτευτεί ένα αγέρωχο κυπαρίσσι, αλλά εκείνο ήταν τόσο μεγάλο κι εκείνη τόσο μικρή που δεν μπορούσαν ούτε μια αγκαλιά να κάνουν, μα τα μαγικά όλου του δάσους στο τέλος θα πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους.

Μα τι θα ήταν οι ιστορίες αυτές δίχως τα χρώματα; Θα ήταν απλά δύο παραμυθένιες ιστορίες. Η Μαρία Γενιτσαρίου τις έκανε καμβά και τις έντυσε με τις πιο όμορφες και λεπτεπίλεπτες πινελιές της. Κι εγώ δεν ξέρω πια σελίδα να σας φωτογραφίσω για να καταλάβετε τι εννοώ όταν λέω χρώματα. Διαλέγω ένα σαλόνι σχεδόν στην τύχη.


Πελοποννησίου-Βασιλάκου, Σοφία (2016). Το ταξίδι του αστεριού και Η ιστορία της ίριδας, εικονογράφηση Μαρία Γενιτσαρίου, Αθήνα: Μικρή Άρκτος.

Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2017

Συνάντηση με ένα υπέροχο βιβλίο


Την συνάντησή μου με αυτό το υπέροχο βιβλίο την οφείλω στο βιβλιομπογκ  Don't Ever Read Me. Δεν θα είχα συναντηθεί ποτέ αν δεν το είχα κερδίσει στον επετειακό διαγωνισμό που δώριζε μάλιστα βιβλία επιλεγμένα κι αγαπημένα της μπλόγκερ. Έκδοση του 2010, αρκετά παλιά έκδοση (!) για να υπάρχει σε πάγκους και βιτρίνες βιβλιοπωλείων, ίσως ούτε και στα ράφια τους να μην βρίσκεται. Η αμερικανίδα συγγραφέας του με το όνομα Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ είναι αρκετά άσημη ώστε το βιβλίο να μην υπάρχει ούτε στις μικρές δημόσιες βιβλιοθήκες που συνηθίζω να επισκέπτομαι. Πραγματικά, δεν υπήρχε καμία πιθανότητα να πέσει στα χέρια μου παρά μόνο αν στεκόμουν τυχερή και κάποιος γνώστης της καλής λογοτεχνίας μου το δώριζε. Πόση ανάγκη έχουμε αυτούς που έχουν διαβάσει πολλά και ξέρουν να προτείνουν εκείνα τα καλά βιβλία που δεν θα πέσουν ποτέ στην αντίληψή μας!

Μετά είναι και το μέγεθός του που με αποθάρρυνε να ξεκινήσω την ανάγνωση. Επί μήνες στεκόταν απέναντί μου και δεν τολμούσα να το πιάσω στα χέρια μου. 600 και πλέον σελίδες και μάλιστα μεγάλου σχήματος δεν βοηθούν τον αναγνώστη να το πάρει απόφαση. Και μετά από τόσους μήνες αναμονής επιτέλους η ανάγνωσή του ξεκίνησε. Διστακτικά στην αρχή, δυσανασχετούσα με το βάρος του, αλλά οι λέξεις του ομολογώ ότι με συνεπήραν εξαρχής. Σχεδόν ποιητική η γραφή της, με όμορφες παρομοιώσεις από εκείνες που αξίζουν υπογράμμιση μήπως κι έτσι μείνουν στη μνήμη για να επανέρχονται ανά πάσα στιγμή. Αλλά κυρίως η υπόθεση ήταν αυτή που βοήθησε περισσότερο ώστε το βιβλίο αυτό να γίνει προέκταση του χεριού μου παρόλο το βάρος του. Άλλωστε το βάρος ενός βιβλίου είναι το πιο εύκολο και το πιο όμορφο βάρος που μπορεί να αντέξει ένα χέρι.

Η υπόθεση, ένα αληθινό ταξίδι από εκείνα που μ' αρέσει να κάνω. Όχι ταξίδι αναψυχής, αλλά ταξίδι ζωής που, όπως όλα τα ταξίδια, έχει αρκετές δυσκολίες και χαράσσεται τόσο βαθιά μέσα σου που εντέλει σε κάνει έναν άλλον άνθρωπο. Γιατί ο άνθρωπος εξαρτάται λίγο κι από τον τόπο του. Μεταλλάσσεται σαν το χαμαιλέοντα καθώς το ένστικτο της επιβίωσης είναι πιο ζωντανό. Κι ο κάθε τόπος που επιλέγεις να ζεις, σου αλλάζει λίγο τις συνήθειες, οι εικόνες, οι λέξεις, η φύση, τα χρώματα, οι μυρωδιές, τα φαγητά του κάθε τόπου διαφέρουν και όλα μαζί σε αναγκάζουν να αλλάξεις κι εσύ.  

Οι σελίδες του βιβλίου σε μεταφέρουν στην πιο ιδιαίτερη και πολύπαθη ήπειρο αυτού του πλανήτη, την Αφρική και συγκεκριμένα σε πηγαίνουν μια βόλτα στον Κονγκό του 1960. Η οικογένεια Πράις μεταναστεύει εκεί, εγκαταλείπει όλες τις ανέσεις των ΗΠΑ καθώς ο Βαπτιστής πατέρας-αρχηγός έχει ιεραποστολή, πρέπει να μεταφέρει το λόγο του Κυρίου του σε όλους τους αμαρτωλούς και αδαείς κατοίκους του Κονγκό. Η γυναίκα του και οι τέσσερις, εντελώς διαφορετικές, όπως όλα τα αδέρφια, κόρες του αναγκαστικά ακολουθούν καθώς δεν έχουν δικαίωμα λόγου και άποψης. Παίρνουν κάτι λίγα από τα υπάρχοντά τους, όσα θεωρούσαν ότι θα είναι τα πιο απαραίτητα σε αυτή την άγνωστη γη και ξεκινούν το μακρύ ταξίδι και μαζί με αυτούς κι ο αναγνώστης. Σε κάθε κεφάλαιο μια κόρη αφηγείται τη δική της οπτική, τον δικό της χαρακτήρα. Η άγνωστη γη, οι άγνωστοι κάτοικοι και οι συνήθειες τους μας αποκαλύπτονται. Μια άλλη, τόσο διαφορετική από τη δική μας πραγματικότητα, μας αυτοσυστήνεται. Όλα τα δεδομένα καταρρίπτονται. Σπίτι χωμάτινο δίχως νερό, ρεύμα, τουαλέτα, πάτωμα. Γη που δεν καλλιεργείται, φύση που δεν τιθασεύεται. Άνθρωποι δίχως υγεία, μόρφωση, φαγητό, ρούχα που όμως επιβιώνουν με το δικό τους τρόπο. Ζώα που απειλούν τη ζωή σου, ακόμη κι εκείνα που νόμιζες ακίνδυνα γίνονται ο μεγαλύτερος εφιάλτης, ο οποιοσδήποτε μπορεί να πεθάνει από μια μύγα, από ένα κουνούπι ή από μια στρατιά πεινασμένων τεράστιων μυρμηγκιών. Και σαν να μην έφταναν όλα τα προβλήματα αυτής της χώρας υπάρχουν και τα ξένα συμφέροντα που ακόμη και αυτά βρίσκουν τη θέση τους στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Ξένοι σε μια ξένη γη, οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο, καταφέρνουν να επιβιώσουν και να ανακαλύψουν ποιοι εντέλει είναι και να απεξαρτηθούν από τα δεσμά τους.

Είναι φανερό ότι η συγγραφέας του βιβλίου περιγράφει την πραγματικότητα της χώρας γνωρίζοντας την. Φανταστικά πρόσωπα εμπλέκονται με αληθινά αλλά οι καταστάσεις που περιγράφονται δεν ανήκουν στη φαντασία. Η ίδια έζησε στο Βέλγικο Κονγκό την παιδική της ηλικία. Το βίωμα αυτό μας προσφέρει απλόχερα σε ένα ιδιαίτερα καλογραμμένο μυθιστόρημα.

Η Δηλητηριώδης Βίβλος είναι ένα μεγάλο βιβλίο που το εξώφυλλο του δεν είναι από εκείνα που συναντά κανείς συχνά. Κι όμως είναι ένα βιβλίο που αξίζει να βρεθεί στη σκέψη σου και στη βιβλιοθήκη σου. Αναμφισβήτητα, αξίζει να διαβαστεί και να ξαναδιαβαστεί.

Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2017

Ονειρικό εφηβικό βιβλιοβιβλίο


Πάντα θεωρούσα ότι η συγγραφή εφηβικής λογοτεχνίας έχει το μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας. Δεν είναι καθόλου εύκολο να προσελκύσεις και να κρατήσεις απορροφημένο τον έφηβο αναγνώστη και μάλιστα σήμερα που τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, οι ταινίες, οι τηλεοπτικές σειρές, η εικονική πραγματικότητα έχουν την τιμητική τους και προσφέρουν ψυχαγωγία χωρίς να απαιτούν καμία ιδιαίτερη προσπάθεια. Η ανάγνωση, όμως, οπτικά δεν έχει τίποτα το δελεαστικό, μαύρα γράμματα σε άσπρο φόντο. Ούτε απίθανα εφέ, ούτε ήχους και μουσική να δημιουργούν αγωνία, να μαγνητίζουν την προσοχή και να σε εγκλωβίζουν σε μια κινούμενη εικόνα. Τίποτα, άσπρο και μαύρο, γράμματα, λέξεις, χαρτί κακής ποιότητας, καθόλου νέες τεχνολογίες. Πραγματικά πόσο δύσκολο είναι να κερδίσεις λίγο από τον χρόνο ενός εφήβου. Τι υπερπαραγωγές έχει να ανταγωνιστεί ο συγγραφέας με μόνο όπλο τη φαντασία και την τέχνη του λόγου. Ο έφηβος είναι το πιο δύσκολο και απαιτητικό αναγνωστικό κοινό. Κι όταν αποφασίζεις να γράψεις γι' αυτόν χρειάζεται φοβερή συγγραφική επιδεξιότητα. Μα και πόσο δύσκολο ένα παιδί που δεν διαβάζει να γίνει ένας έφηβος που διαβάζει. Ένα παιδί που ζει σε σπίτι δίχως βιβλία, με γονείς δίχως βιβλία, σε ένα σχολείο με ένα βιβλίο, που δεν άκουσε ένα παραμύθι, που δεν μπήκε ποτέ σε ένα βιβλιοπωλείο ή σε μια βιβλιοθήκη, πώς θα γίνει ο αναγνώστης που θα επικοινωνήσει ο κόπος του συγγραφέα μαζί του; Δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο.

Το θετικό είναι ότι εύκολα μπορεί να βρεθεί στο δρόμο του ένα καλό βιβλίο που θα του ανοίξει την πόρτα στον μαγικό κόσμο της ανάγνωσης. Οι συγγραφείς εφηβικής λογοτεχνίας λαμβάνοντας υπόψη τη δυσκολία να προσελκύσουν ένα τόσο ιδιαίτερο κοινό, βάζουν τα δυνατά τους να γράψουν μια ιστορία που θα συναγωνίζεται την ιστορία ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι καλά βιβλία έγιναν παιχνίδια ή πετυχημένες ταινίες. Κι αυτός είναι ο λόγος που μου αρέσει η εφηβική λογοτεχνία, δεν με έχει απογοητεύσει ποτέ. Κι όταν είναι βιβλίο για βιβλία και μάλιστα για βιβλιοθήκες, ο ενθουσιασμός μου είναι ακόμη μεγαλύτερος. Κι αυτόν το ενθουσιασμό θέλω να μοιραστώ μαζί σας. Αν γνωρίζετε άτομα 11-14 ετών πρέπει να τους δωρίσετε ένα καλό βιβλίο, δηλαδή αυτό το βιβλίο. Δεν είναι εικονογραφημένο (οι μόνες εικόνες είναι οι γρίφοι), όμως έχει μικρά και ευκολοδιάβαστα κεφάλαια με μεγάλη γραμματοσειρά που τελειώνουν γρήγορα και ούτε που καταλαβαίνεις πότε έχεις περάσει στον επόμενο κεφάλαιο. Λόγος για το βιβλίο του αμερικανού Κρις Γκραμπενστάιν που αγαπά τις βιβλιοθήκες και χρωστάει πολλά στους βιβλιοθηκάριους, με τίτλο "Απόδραση από τη βιβλιοθήκη του κυρίου Λιμοντσέλο" που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Ο κύριος Λιμοντσέλο είναι ένας αλλοπρόσαλλος, εκκεντρικός, ευφυής και πλούσιος κύριος, από εκείνους τους ανθρώπους που μένουν για πάντα παιδιά, οπότε ξέρουν πως να κάνουν τα παιδιά να διασκεδάζουν. Είναι ένας πολύ πετυχημένος επιχειρηματίας καθώς φτιάχνει ευφάνταστα επιτραπέζια παιχνίδια, όπως η βιβλιομανία (το θέλω! ας το φτιάξει κάποιος), που είναι γνωστά σε όλα τα παιδιά αλλά και τους ενήλικους. Καθώς έχει πολλά χρήματα, αποφασίζει να επαναλειτουργήσει την τοπική βιβλιοθήκη που εδώ και δώδεκα χρόνια μένει κλειστεί. Ήταν άλλωστε χώρος που περνούσε το χρόνο του ως παιδί. Επί αρκετά χρόνια το κτίριο της παλιάς τράπεζας χτίζεται από την αρχή με άκρα μυστικότητα με σκοπό να στεγάσει τη νέα βιβλιοθήκη. Μέχρι που το έργο ολοκληρώνεται και φτάνει η ώρα να υποδεχτεί το κοινό της. Ο Λιμοντσέλο θέλει οι πρώτοι που θα χρησιμοποιήσουν τη βιβλιοθήκη να είναι οι δωδεκάχρονοι της πόλης καθώς από τη μέρα που γεννήθηκαν δεν τους δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να επισκεφθούν την τοπική βιβλιοθήκη καθώς ήταν κλειστή. Δώδεκα δωδεκάχρονα, εκείνα που γράφουν την καλύτερη έκθεση, επιλέγονται να περάσουν τη νύχτα τους στη βιβλιοθήκη και να γνωρίσουν από κοντά όλα όσα εκείνη κρύβει.

«Γιατί, αγαπημένοι μου φίλοι, αυτά τα δώδεκα παιδιά έζησαν ολόκληρη τη ζωή τους χωρίς μια δημόσια βιβλιοθήκη. Κατά συνέπεια, δεν έχουν ιδέα πόσο καταπληκτικά χρήσιμη, ωφέλιμη και διασκεδάσιμη-μια πρόσφατη λέξη δικής μου έμπνευσης-μπορεί να είναι. Αυτή λοιπόν είναι η ευκαιρία τους να ανακαλύψουν πως μια βιβλιοθήκη δεν είναι μια συλλογή σκονισμένων παλιών βιβλίων. Είναι ένας τόπος γνώσης, εξερεύνησης και ενηλικίωσης!» 

Η βιβλιοθήκη που δημιούργησε ο ευφυής κύριος Λιμοντσέλο είναι η βιβλιοθήκη των ονείρων μου. Δεν είναι ο πλούτος βιβλίων που περιέχει, δεν είναι η απόλυτη τάξη που επικρατεί, η οποία στηρίζεται απόλυτα στο δεκαδικό σύστημα ταξινόμησης Dewey, δεν είναι τα σιντριβάνια και τα αγάλματα συγγραφέων, αλλά η τεχνολογία που χρησιμοποιείται. Το ολόγραμμα της παλιάς βιβλιοθηκαρίου εμφανίζεται όποτε το ζητήσεις και μπορεί να σου απαντήσει σε κάθε ερώτηση, μηχάνημα επιστροφής βιβλίων με αυτόματη ταξιθέτηση, ειδικά ιπτάμενα μηχανήματα σε οδηγούν αυτόματα στα βιβλία των πιο υψηλών ραφιών αρκεί απλά να πληκτρολογήσεις τον κωδικό τους, οθόνες αφής σου επιτρέπουν να αναζητήσεις βιβλία στον κατάλογο και πληροφορίες στον παγκόσμιο ιστό. Φυσικά υπάρχει εστιατόριο, ο βιβλιοφάγος, αίθουσα για να παίξεις επιτραπέζια και αίθουσα με ειδικές καρέκλες προσομοίωσης για να παίξεις  ηλεκτρονικά παιχνίδια σε τεράστιες οθόνες που δεν έχουν μόνο κίνηση και ήχο αλλά και μυρωδιά σχετική με την εικόνα. Η βιβλιοθήκη δεν έχει καθόλου παράθυρα καθώς τα βιβλία είναι από μόνα τους παράθυρα, ενώ η βαριά πόρτα της τράπεζας έχει παραμείνει για να είναι ασφαλείς οι σκέψεις των αναγνωστών.

Όταν η νύχτα περάσει και τα παιδιά τελειώσουν την περιήγησή τους τότε θα συνειδητοποιήσουν ότι πρέπει να βρουν έναν τρόπο να βγουν από τη βιβλιοθήκη. Αυτό είναι το παιχνίδι που σχεδίασε η νέα βιβλιοθηκονόμος προς τέρψη του χορηγού της βιβλιοθήκης. Τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν το πιο απίθανο escape libray (εκ του escape room) λύνοντας τους πιο απίθανους βιβλιογρίφους που θα τους κάνουν να μάθουν να χρησιμοποιούν τη βιβλιοθήκη και φυσικά να γνωριστούν με συγγραφείς και βιβλία.

Λίγα λόγια για τη συνάντησή μου με αυτό το βιβλίο (επιστροφή στην πραγματικότητα):
Η πρώτη γνωριμία με το βιβλίο έγινε στο Κ.Π. Ι.Σ. Νιάρχου, καθώς αυτό κι άλλα αγαπημένα βιβλιοβιβλία υπήρχαν στο χώρο υποδοχής. Η δεύτερη συνάντησή μου μαζί του έγινε στη βιβλιοθήκη που βρίσκεται στον επάνω όροφο από τη δημόσια βιβλιοθήκη. Η δεύτερη αυτή βιβλιοθήκη είναι σε χειρότερη μοίρα από αυτήν της πρώτης που περιέγραψα εδώ. Πολύτιμα βιβλία πίσω από κάγκελα και χωρίς καμία βιβλιοθηκονομική επεξεργασία, κορδέλες σε αποτρέπουν να πλησιάσεις τα ράφια σαν να πρόκειται για μουσειακά εκθέματα, υπάλληλοι χωρίς καμία γνώση, δεν υπάρχουν υπολογιστές για το κοινό. Έχοντας ζητήσει ευγενικά ευγενικά την άδεια να πλησιάσω τις βιβλιοθήκες (να ξεπεράσω τα σκοινάκια)  για να διαλέξω κάποιο βιβλίο, προσέγγισα τα δεκάδες ράφια που μου υπέδειξαν ότι έχουν τα λογοτεχνικά βιβλία και άρχισα να κοιτάω ράχες. Βιβλία που τοποθετήθηκαν στα ράφια με τη σειρά που ήρθαν και πήραν έναν τυχαίο αριθμό για ταξιθέτηση. Λογοτεχνικά βιβλία του ίδιου συγγραφέα, ακόμη και ίδια βιβλία, σε διάφορα σημεία, με πολλά ράφια απόσταση μεταξύ τους. Καμία πιθανότητα να βρεις ένα βιβλίο παρά μόνο στην τύχη. Η βιβλιοθήκη του Λιμοντσέλο μαζί με κλασική λογοτεχνία, με ρομάντζα και αστυνομικά, εφηβικά μαζί με ενηλίκων. Πιάνω το αντίτυπο στα χέρια μου, είναι σε τόση καλή κατάσταση που σίγουρα δεν το έχει δανειστεί κανείς. Μα θα ήταν θαύμα να το έχει εντοπίσει ένας έφηβος. Το ανοίγω και βλέπω στη σφραγίδα δωρεάς το Ίδρυμα Νιάρχου. Το ίδρυμα που νοιάζεται για τις βιβλιοθήκες δωρίζει βιβλία και οπτικοακουστική τεχνολογία χωρίς να έχει ιδέα τι συμβαίνει μετά και πως αυτά αξιοποιούνται...