Κυριακή 7 Οκτωβρίου 2012

Υπό τον τίτλο Ο κύκλος του βιβλίου

Η εταιρία με την μακρά προσωνυμία Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (ιδρυτής Σχολή Μωραΐτη), γνωστή με την συντομευμένη και απλούστερη εκδοχή Εταιρεία Σπουδών, οργανώνει επιστημονικές συναντήσεις δύο φορές τον χρόνο. Από το 1995 πάντως, έχει οργανώσει πάνω από 25 επιστημονικά συμπόσια, ημερίδες και διημερίδες. Τα θέματά τους ποικίλλουν, κινούνται στον χώρο των σπουδών του ανθρώπου (ιστορία, λογοτεχνία, πολιτική θεωρία, κοινωνιολογία, ψυχολογία, κλπ) είτε ακουμπούν και συνδέονται με ζητήματα της επικαιρότητας (μειονότητες, μηχανισμοί βίας και καταπίεσης). Τα πρακτικά τους εκδίδονται σε αυτοτελείς τόμους και αποτελούν συμβολές στις ευρύτερες συζητήσεις.

Το 2009, την Παρασκευή 3 και το Σάββατο 4 Απριλίου, πραγματοποιήθηκε μια διημερίδα με θέμα: «Ο κύκλος του βιβλίου: ο συγγραφέας, ο επιμελητής-τυπογράφος, ο εκδότης, ο κριτικός, ο αναγνώστης». Μια συνεδρία την Παρασκευή, μια το Σάββατο μαζί με μια στρογγυλή τράπεζα. Τα πρακτικά που δεν κατάφεραν να συμπεριλάβουν όλες τις παρουσιάσεις και φτάνουν τις 130 μόλις σελίδες σε σχήμα 4ο, κυκλοφόρησαν τον Νοέμβριο 2011.
Αποφάσισα, μέσα την κρίση και σε όλα τούτα, να το αποκτήσω, να ξαναθυμηθώ την εκδήλωση και να μπει στη βιβλιοράφια μαζί με τα άλλα σχετικά, μιας και το θέμα του είναι αγαπημένο και πολλά για τα ελληνικά πράγματα γύρω από το βιβλίο δεν έχουν ειπωθεί και κυκλοφορήσει. Θυμήθηκα, το λοιπόν, πόσο με είχε απασχολήσει τότε, το 2009, η διατύπωση του τίτλου. «Ο κύκλος του βιβλίου», χμμμ έχει δηλαδή αρχή και τέλος η διαδικασία της πνευματικής και τεχνικής παραγωγής του βιβλίου. Πολλά επαγγέλματα, ασχολίες, δράσεις, δραστηριότητες, ενασχολήσεις, ειδικές συνθήκες, τεχνολογικά επιτεύγματα, το πνεύμα και το κλίμα της εποχής συνδέονται και πλέκονται με την φτιαξιά ενός βιβλίου, είναι όμως η κίνησή τους κλειστά κυκλική; επίπεδα γραμμική; συνεχής ή συνεχής; αλυσιδωτή; Τα βιβλία κάνουν έναν κύκλο, έχουν μια ζωή; μια έκδοση; μια υποδοχή; μια ερμηνεία; στο βάθος του χρόνου. Ο κριτικός τοποθετήθηκε αυτάρεσκα πριν από τους αναγνώστες! Αυτό πολύ θα ήθελα να το σχολιάσω καυστικά αλλά θα το αφήσω να περάσει με την ελαφρά παρατήρηση πως η διάταξη των πραγμάτων μαρτυρά την δική μας πλευρά θέασης. Αυτό, μάλλον, συνέβη και σε αυτήν την περίπτωση. Η σύλληψη της διημερίδας ήταν πιο κοντά σε αυτήν την μερίδα παρά στην άλλη την πλατύτερη των αναγνωστών που θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο. Ο κριτικός παρουσιάζεται ως ο εκτιμητής του πνευματικού έργου, κριτής, επικριτικός ή επαινετικός, ζυγιάζει και παρουσιάζει. Ως παρουσιαστής ανήκει στην ομάδα της διακίνησης του βιβλίου αλλά από αυτές τις ομάδες που διαχειρίζονται την τύχη του βιβλίου στην κοινωνία έλειπαν οι παράγοντες βιβλιοπωλεία, παλαιοπωλεία, βιβλιοθήκες, συλλέκτες. Πόσα και πόσα δε θα μπορούσαν να αναπτυχθούν για αυτούς που δεν έχουν ούτε αποτυπωθεί ούτε περιγραφεί με σύγχρονο λόγο, με αυτογνωσία και επιστημονοσύνη. Γκρίνιααα
Έλειπαν ακόμα, και άλλοι των επαγγελμάτων του βιβλίου, όχι ότι οι ομιλητές δεν έκαναν αναφορές αλλά όχι με στόχευση. Για παράδειγμα οι μεταφραστές από και προς πολιτισμούς και γλώσσες, πομποί και διαμεσολαβητές. Για παράδειγμα οι συντηρητές, οι βιβλιοδέτες, οι χρυσοτύπες. Και για να το τραβήξω και άλλο οι παραγωγοί, εισαγωγείς και έμποροι χαρτιού γιατί χωρίς χαρτί, έντυπο δεν μπορεί να υπάρξει. Αν υπάρχει κύκλος του βιβλίου ήταν λειψά φανερωμένος. Άφησε στην απέξω πολλούς και δεν δείχθηκε το καίριο πώς το πνευματικό δημιούργημα μετουσιώνεται, πραγματώνεται σε υλικό αγαθό που μπαίνει στις κοινωνίες. Τις επηρεάζει σε πολλά επίπεδα, και φορές τις αλλάζει, άλλοτε σταδιακά άλλοτε ριζικά καθοριστικά με την δύναμή του που ενέχει ο λόγος. Από τα κείμενα του τόμου κοντύτερα αισθάνθηκα στης Μαρίας Στεφανοπούλου «Από τον αναγνώστη χειρογράφων στο αναγνώστη βιβλίων: μια μυστική συμφωνία» (σ.67-87), που έθεσε και το θέμα έντυπο βιβλίο και σύγχρονες τεχολογίες.
 Κανονικά σήμερα θα έπρεπε να μιλήσω για το 8ο Συνέδριο Διεθνές Συνέδριο της Οργανωτικής Επιτροπής Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών που είχε θέμα «Έξυπνες ιδέες, ελκυστικές βιβλιοθήκες» και έγινε στις 5 και 6 Οκτωβρίου 2012. Χτες και προχτές δηλαδή αλλά το άλλο ήταν πιο έτοιμο να βγει. Θα επεξεργαστώ το Συνέδριο για την άλλη φορά.

Δεν υπάρχουν σχόλια: