Κυριακή 8 Μαρτίου 2009

Για τις αφιερώσεις των βιβλίων

Το θέμα και πάλι δανεισμένο από το Ex Libris της Anne Fadiman. Έξι γεμάτες σελίδες για εκείνες τις λέξεις σκέψεις που μετατρέπουν το βιβλίο σε ατομικό προορισμό. Η Fadiman ξεκινά, όπως το συνηθίζει στιλιστικά άλλωστε, από την προσωπική της εμπειρία ανατρέχει στο πρώτο βιβλίο δώρο που αντάλλαξε με τον κατοπινό της άντρα, George. Εκτός από την επιλογή του βιβλίου, αναφέρεται στην αφιέρωση του George, απλή και δηλωτική συγχρόνως («Σε μια νέα αληθινή φίλη») και στον δικό της κυκεώνα δεκαπέντε αράδων αφιερώσεων, στίχους, ένα πράγμα βαρύ και ασήκωτο, τέλος πάντων.
«Αντίθετα από την κάρτα που συνοδεύει, για παράδειγμα, ένα πουλόβερ, από το οποίο θα αποκοπεί, ένα βιβλίο και η αφιέρωσή του είναι μόνιμα παντρεμένα. Αυτό μπορεί να είναι είτε μια ευλογία είτε ένας λεκές.» Ένας παλαιοβιβλιοπώλης θα έδινε όσα όσα για να αποκτήσει βιβλία με αφιερώσεις διασήμων προς άλλους διάσημους, το φαντάζεται και παραμυθιάζεται ακόμα και με την πιθανότητα. Ένα βρωμερό και τρισάθλιο αντίτυπο αναβαθμίζεται αυτόματα εάν φέρει χειρόγραφη αφιέρωση ενός ξεχωριστού συγγραφέα. Αναφέρει διάσημες αφιερώσεις, όπως εκείνη του Βύρωνα προς την Μαρκησία Γκουιτσιόλι, των 226 λέξεων εξομολογημένου έρωτα, στο αντίτυπο της Κορίννας της Κυρίας ντε Σταέλ.
Το πρωτόκολλο των αφιερώσεων μας λέει πως μόνον ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου κάνει την ιδιόχειρη αφιέρωσή του στην σελίδα του τίτλου του έργου του, οι άλλοι όταν δωρίζουμε ένα βιβλίο με αφιέρωση χρησιμοποιούμε την σελίδα του ψευδότιτλου. Οι αφιερώσεις που ζητούν άγνωστοι αναγνώστες στους συγγραφείς είναι δουλειά που δεν συμπαθούν και συνήθως απωθούν. Παλιότερα γινόταν με το ταχυδρομείο, οι αναγνώστες έστελναν το αντίτυπό τους στην κατοικία του συγγραφέα ή στον εκδότη. Σήμερα, έχει γίνει θεσμός. Οι συγγραφείς προγραμματισμένα υπογράφουν τα βιβλία τους σε βιβλιοπωλεία, την ημέρα της παρουσίασής τους και πάει λέγοντας.
«Πόσο μελαγχολικές είναι … οι λεγεώνες των αφιερωμένων βιβλίων που βρίσκει κανείς σε ράφια βιβλιοπωλείων με δεύτερο χέρι βιβλία, κάθε ένα από αυτά μνημείο μιας προδομένης φιλίας. Μήπως οι προδότες πιστεύουν ότι η απιστία τους θα μείνει κρυφή; Αν το πιστεύουν, απατώνται οικτρά. Εκατοντάδες άνθρωποι θα γίνουν μάρτυρες, και περιστασιακά, και εκείνος που το αφιέρωσε

Η οικονομική αξία ενός βιβλίου μεγαλώνει εφόσον φέρει αφιέρωση και μάλιστα ενυπόγραφη. Η αφιέρωση αυτόματα το τραβάει από τον σωρό των ανώνυμων αντιτύπων και το τοποθετεί σε μια άλλη κατηγορία. Αποκτά μια επώνυμη διαδρομή, το όνομα του δωρητή και του δέκτη είναι εκεί, υπάρχει με άλλα λόγια ένα στόρι. Μπορούμε να το πλάσουμε με ελεύθερη την φαντασία μας, τα στοιχεία είναι λίγα μα ενδεικτικά. Γιατί, πότε, σε ποιον, σε ποιαν είναι η προσφορά ένδειξη φιλίας, αγάπης, σεβασμού. Είναι ακόμα καλύτερο οι εμπλεκόμενοι, ή έστω ο ένας, να είναι επώνυμοι, γνωστοί, διάσημοι στον χώρο τους, συγγραφικό ή άλλο. Σε αυτήν την περίπτωση η ιστορία είναι πιο δεσμευμένη, μπορεί να ελεγχθεί και από άλλα παράλληλα δεδομένα. Μας αγγίζει ότι τα αυτά τα γνωστά πρόσωπα εκφράζονται μέσα από αυτές τις γραμμές, την προσφορά, την επιλογή.
Βιβλιοθηκονομικά ένα βιβλίο με αφιέρωση χρειάζεται μια σημείωση παραπάνω. Να ξέρει ο χρήστης ότι το αντίτυπο που υπάρχει στην βιβλιοθήκη, το έχουν ακουμπήσει και χαράξει άνθρωποι με δράση.
Οι αφιερώσεις μου δίνουν χαρά και συχνά με έχουν εκπλήξει (μια λεξούλα φτάνει). Να γράφω αφιερώσεις αντίθετα μου φέρνει αμηχανία για αυτό συνήθως σημειώνω τον τόπο και τον χρόνο, την στιγμή της ανταλλαγής, του περάσματος. Δεν φτάνει, το ξέρω, αισθάνομαι αδέξια, μα το παλεύω.

Ζεστά αφιερωμένη ανάρτηση σε όλους, γνώριμους και άγνωστους επισκέπτες στις Βολτίτσες, γιατί μια κουβέντα παραπάνω εκπέμπει δύναμη και δίνει δύναμη.

11 σχόλια:

Hfaistiwnas είπε...

Mιλάς πολύ βιβλιοθηκονομικά! Μπράβο!
"Να ξέρει ο χρήστης ότι το αντίτυπο που υπάρχει στην βιβλιοθήκη, το έχουν ακουμπήσει και χαράξει άνθρωποι με δράση".!!!

Για μένα η γραφή πάνω στο βιβλίο έχει μεγάλη αξία.. ας είναι αφιέρωση, ας είναι ένα όνομα και μια βρισιά..

Elli είπε...

Hfaistiwna χαίρομαι που σου άρεσε η προσέγγιση. Θα συμφωνήσω ότι τα σημάδια πάνω στα αντίτυπα φτιάχνουν την ξεχωριστάδα του.
Καλή εβδομάδα!

Elli είπε...

Hfaistiwna χαίρομαι που σου άρεσε η προσέγγιση. Θα συμφωνήσω ότι τα σημάδια πάνω στα αντίτυπα φτιάχνουν την ξεχωριστάδα του.
Καλή εβδομάδα!

Άστρια είπε...

Κάθε φορά που έρχομαι, πάντα ένα ωραίο θέμα περιμένει.

Υπέροχο και το σημερινό!

Μου αρέσει να βλέπω αφιερώσεις στα βιβλία που μου χαρίζουν και ξεχασμένες, να τις θυμάμαι όταν τυχαίνει να τα ξανανοίξω.

Μου άρεσε να σκέφτομαι την αφιέρωση που έγραφα κι εγώ, σαν κάτι πρωτότυπο μοναδικό γι΄αυτόν που προοριζόταν, κάτι που να τον εκπροσωπεί και να μ' εκπροσωπεί.
Όμως τώρα πια, προτιμώ να γράφω την αφιέρωση σε καρτούλα με τον σχεδόν βέβαιο κίνδυνο να χαθεί, γιατί υπάρχει πιθανότητα να το έχει ήδη κάποιος και να χρειαστεί να το αλλάξει.
(κι εδώ το πρακτικό σκοτώνει το όμορφο)

Καλή εβδομάδα:)

gatti είπε...

Οι αφιερώσεις μου δίνουν χαρά και συχνά με έχουν εκπλήξει (μια λεξούλα φτάνει). Να γράφω αφιερώσεις αντίθετα μου φέρνει αμηχανία για αυτό συνήθως σημειώνω τον τόπο και τον χρόνο, την στιγμή της ανταλλαγής, του περάσματος. Δεν φτάνει, το ξέρω, αισθάνομαι αδέξια, μα το παλεύω.

To ίδιο ακριβώς αισθάνομαι κι εγώ. Οταν πρέπει να γράψω μια αφιέρωση μπλοκάρω τελείως. Λες και σταματάει το μυαλό. Η ιδέα πως πρέπει να είναι κάτι όμορφο, γιατί θα μείνει για καιρό (τι για καιρό; για πάντα) πάνω στο βιβλίο με γεμίζει με ευθύνη, με αγχώνει.

Κάποιες φορές προτιμώ να κάνω ό,τι και η Αστρια. Να σημειώνω τις ευχές σε ένα καρτελάκι. Αλλά δεν είναι το ίδιο.

Πολύ ωραίο το θέμα σου για μια ακόμα φορά. Ανεξάντλητα τελικά τα θέματά σου για τα βιβλία. Και πάντα αποτελούν τροφή για σκέψη. Για πράγματα που ήταν πάντα εκεί, αλλά δεν τα είχες συνειδητοποιήσει...

maximus είπε...

Πολύ τρυφερή αυτή η προσέγγιση για τις αφιερώσεις. Δεν είχε περάσει από το μυαλό μου μια τέτοια εκδοχή. Καλή σας νύχτα.

Elli είπε...

Διαβάζω και ξαναδιαβάζω τα σχόλιά σας και δεν μπορώ να σας πω πόσο τυχερή αισθάνομαι για αυτά. Συντονισμένη.
Όλα δείχνουν τη δύναμη των βιβλίων στην ζωή μας, στον πολιτισμό μας, ακόμα και εκεί δρούμε αυτόματα.
Κολλημένη.

Άστρια πλούσιο το σχόλιό σου σε κατανόηση και πολύ μοιραστικό. Η παρέα σου όταν δεν γίνεται δημιουργεί έλλειψη.

Gatti τι ωραία κουβέντα, με πράγματα που κάνουμε, που διστάζουμε να κάνουμε αν και θα θέλαμε. Κοινές μικρές αγωνίες, προσπάθειες για έκφραση.

MAXIMUS καλημέρα! Δεν είχα σκεφτεί ότι ήταν τρυφερή, απλά βγήκε έτσι.

librarian είπε...

Τελικά το συγκεκριμένο βιβλίο έχει περισσότερα θέματα για συζήτηση και σκέψη από όσα είχα φανταστεί.
Οι αφιερώσεις, μεγάλο κεφάλαιο. Προσωπικά θέλω στα βιβλία που μου δωρίζουν να έχουν αφιέρωση, πολλές φορές το ζητάω πριν το πάρω. Είναι γιατί το δώρο γίνεται πιο προσωπικό και μένει η ανάμνηση γραμμένη.
Σε αυτά που δωρίζω τις περισσότερες φορές δεν γράφω κάτι πάνω όχι γιατί διστάζω αλλά περισσότερο γιατί δε γνωρίζω καλά τον κάτοχο και ο κάθε αναγνώστης έχει τις παραξενιές του που προτιμώ να σέβομαι.
Άλλο ένα θέμα των παλαιοβιβλιοπωλείων. Σε πόσα βιβλία έχω δει αφιέρωση από τον ίδιο το συγγραφέα, τι αξία αξεπέραστη! Έχω εντοπίσει επίσης κάρτες που ο δωρητής είχε γράψει την αφιέρωση ξέχωρη αλλά ο δέκτης κόλλησε στη λευκή σελίδα και ένωσε. Κάπου είχα διαβάσει μια αφιέρωση που είχε βρει ένας παλαιοβιβλιοπώλης σε ένα από τα βιβλία που είχε στην κατοχή του. Το βιβλίο ήταν δώρο ενός πατέρα στη κόρη και νομίζω πώς έγραφε «στην κόρη μου, δεν έχω τίποτα καλύτερο να της προσφέρω παρά μόνο γνώσεις».

Να διαβάζεις και να μας προσφέρεις βιβλία με τόση συζήτηση.

Elli είπε...

librarian πραγματικά όσα τα κεφάλαια τόσα και τα θέματα περί βιβλίων. Και πόσα άλα μου έφερε στο μυαλό... Θα τα πάρουμε σιγά σιγά!
Και εμένα μου άρεέσει να έχουν τα βιβλία που μου χαρίζουν λογάκια, με συγκινούν πάντοτε. Για την ιδιαίτερη αφιέρωση του πατέρα, δεν είναι κάπως ντροπή για την κόρη που βρέθηκε στο παλαιοβιβλιοπωλείο. Μα ας μην κρίνω, ποιος ξέρει τι ανθρώπινη ιστορία κρύβει το βιβλίο αυτό.
Διαβάζω από ανάγκη (είναι οι μπαταρίες μου, η κινητήριος δύναμή μου), όπως ανάγκη μου είναι να το μοιράζομαι, άρα εγώ σας ευχαριστώ που είσαστε κοντά στην εκπομπή κυμάτων.

Mamaloukas είπε...

Καλημέρα
το θέμα είναι ανεξάντλητο όσο και γοητευτικό βιβλιοφιλικώς.
έχω αναρτήσει κι εγώ κάτι σχετικό

http://mamaloukas.blogspot.com/2009/02/ex-libris.html

librarian είπε...

Μας αρέσουν τα θέματα που δεν εξαντλούνται ποτέ! Σπεύδω να δω την ανάρτησή σου!